Page 39 - Kimya 10 - 1. Ünite

 3. BÖLÜM: KIMYASAL TEPKIMELER VE DENKLEMLER 3. BÖLÜM: KIMYASAL TEPKIMELER VE DENKLEMLER


C 2 H OH(s) + 3O (g) 2CO (g) + 3H O(g) + ısı (Hızlı yanma)
2
2
5
2
Yanmanın gerçekleşmesi için aşağıdaki koşullar oluşmalıdır: Bilgi Kutusu
• Yanıcı madde Tepkimenin başlayabilmesi için
• Yakıcı madde (oksijen) gerekli olan en düşük enerji
miktarına aktivasyon enerjisi
• Tutuşma sıcaklığı (aktivasyon enerjisi) denir.

Bztzn Maddeler Yanar mı?
V ideo Bilgi
Bir element, oksijenle yaptığı bileşikte maksimum yükseltgenme basa-
mağına sahipse o bileşik yanmaz. Örneğin, CO , SO , N O bileşik-
3
2
2
5
lerinde bulunan merkez atomlar (C, S, N) maksimum yükseltgenme
basamaklarına sahip olduklarından bu bileşikler yanmaz.

Yanma sırasında yanan maddelerdeki elementlerin oksijenli bileşikleri Kimyasal Tepkime Türleri
oluşur.
CS (k) + 3O (g) CO (g) + 2SO (g) + ısı
2
2
2
2
CH (g) + 2O (g) CO (g) + 2H O(g) + ısı
2
2
4
2
2Fe(k) + 3 O (g) Fe O (k) + ısı
2
3
2
2
S(k) + O (g) SO (g) + ısı
2
2
Organik bileşikler tam olarak yandığında CO ve H O açığa çıkar.
2
2
CH (g) + 2O (g) CO (g) + 2H O(g) + ısı
2
2
2
4
C H (g) + 15 O (g) 5CO (g) + 5H O(g) + ısı
5 10 2 2 2 2
C H (k) + 9O (g) 6CO (g) + 6H O(g) + ısı
6 12 2 2 2
C H O (k) + 6O (g) 6CO (g) + 6 H O(g) + ısı
6 12 6 2 2 2
Yukarıdaki tepkimelerde görüldüğü gibi yanma tepkimelerinde ısı açığa
çıktığından ekzotermiktir. Ancak N gazının yanması endotermiktir. Bilgi Kutusu
2
N (g) + O (g) + ısı 2NO(g)
2 2
Yanıcı maddeler günlük hayatta çoğunlukla yakıt olarak kullanılır. Bir
maddenin yakıt olarak kullanılabilmesi için yanma tepkimesi ekzoter-
mik olmalıdır. Bunun yanında çevreye ve insan sağlığına zararının az,
maliyetinin ve kül oranının düşük, kalorisinin yüksek olması yakıtlar
için tercih sebebidir.

Yangın söndürmek için hangi maddeleri kullanırsınız? Yangın söndür- Yangın söndürücüler kuru kim-
me işleminde esas olan yanan maddenin oksijenle temasının kesil- yevi tozlu, köpüklü, sulu, karbon
mesidir. Bir maddenin yangın söndürücü olarak kullanılabilmesi için dioksitli ve kuru metal tozlu
aşağıdaki özelliklere sahip olması gerekir: tiptedir. Yangın söndürücüler,
yanan maddenin özelliklerine
• Yanıcı olmamalı, uygun seçilmelidir.
• Zehirli olmamalı,
• Özkütlesi havanın özkütlesinden büyük olmalıdır.

51
10. SINIF KIMYA0. SINIF KIMYA 51
1