Page 58 - Kimya 10 | 1.Ünite

Kimyanın Temel Kanunları ve Kimyasal Hesaplamalar
Aynı Anda Oluşan Tepkimeler
BİLİYOR MUSUNUZ?
Bazı tepkimeler ile ilgili sorularda iki ya da daha fazla element
Kimyasal hesaplama sorula- veya bileşik içeren karışımlar bulunur. Karışımdaki maddelerin mik-
rında bazı maddeler için kullanı- tarını ve yüzde oranlarını hesaplayabilmek için maddenin denkleşmiş
lan ‘‘yeterince-yeterli miktarda’’ tepkimesi yazılır.
ifadesi o maddenin tepkime so- (Görsel 1.4.3 ve 1.4.4) gaz karışımının 5
Örneğin CH 4 ile C 2 H 6
nunda artmadığını ve tepkimeye gazının oluştuğu tep-
molünün tamamen yanması sırasında 8 mol CO 2
girdiği diğer maddeyi tamamen kimede
tükettiğini anlatır. İki madde de • Karışımdaki gazların mol sayıları,
tükeneceği için artanı olmayan • Karışımdaki gazların molce yüzdeleri,
(artansız) tepkime gerçekleşir. • Karışımın NKA’da kaç litre hacim kaplayacağı,
Soruda bir madde için ‘‘aşırı • Karışımdaki gazların hacimleri ve hacimce yüzdeleri,
miktarda’’ ifadesi kullanılıyorsa • Karışımdaki gazların kütleleri,
o maddeyle tepkimeye giren • Karışımdaki gazların kütlece yüzdeleri hesaplanabilir.
madde tamamen tükenirken aşı- (C:12 g/mol, H:1 g/mol)
rı miktardaki maddenin artacağı ’
CH 4 ve C 2 H 6 nın yanma tepkimeleri yazılır.
anlaşılır. Bu durumda tamamen
tükenen madde için ‘‘sınırlayıcı CH 4 (g) + 2O 2 (g) CO 2 (g) + 2H 2 O(s)
bileşen’’, fazla miktarda kulla- X mol X mol
nılan madde için ‘‘artan bile- C 2 H 6 (g) + 7/2O 2 (g) 2CO 2 (g) + 3H 2 O(s)
şen’’ ifadeleri kullanılır. Böyle Y mol 2Y mol
tepkimelere de artanlı tepkime
denir.
toplam 5 mol toplam 8 mol
Tepkimedeki maddelerin katsayılarından faydalanarak madde-
ler arasında bağlantı kurulur. İki bilinmeyenli denklem oluşturulur ve
çözüm yapılır.

-/ X + Y = 5
X + 2Y = 8 CH 4 (X) = 2 mol
Y = 3 X = 2 C 2 H 6 (Y) = 3 mol

5 molde 2 mol CH 4 ise 5 molde 3 mol C 2 H 6 ise
100 molde x 100 molde x
Görsel 1.4.3: Metanın (CH ) mole-
4 x = 40 x = 60
kül formülü
Karışım molce % 40’ı CH 4 , % 60’ı C 2 H 6 içerir.

NKA’da gazların; 1 molü 22,4 litre hacim kaplarsa
5 molü x
x = 112 litre gaz karışımı

1 mol gaz 22,4 litre hacim 1 mol gaz 22,4 litre hacim
2 mol CH x 3 mol C H x
2
6
4
x = 44,8 litre CH 4 gazı x = 67,2 litre C 2 H 6 gazı
112 litrede 44,8 litre CH 4
Görsel 1.4.4: Etanın (C 2 H 6 ) molekül 112 litrede 67,2 litre C 2 H 6
formülü 100 litrede x 100 litrede x
x = 40 x = 60
Karışım hacimce % 40’ı CH 4 , % 60’ı C 2 H 6 içerir.

72