Page 63 - Kimya 10 | 1.Ünite

Kimyanın Temel Kanunları ve Kimyasal Hesaplamalar
SINIRLAYICI BİLEŞEN HESAPLARI

H 2 H 2
H 2
NH 3
NH 3

N 2
H 2
H 2
N 2
H 2
NH 3 NH 3
Görsel 1.4.5: Artansız tepkime
N 2 + 3H 2 2NH 3
Kimyasal tepkimelerin bazılarında tepkimeye giren kimyasal tür- 2N 2 + 6H 2 4NH 3
ler birbirine yetecek miktardadır. Görsel 1.4.5ʼte görüldüğü gibi tepki-
me başlamadan önce tepkime kabında 4 N (2N 2 ) ve 12 H (6H 2 ) atomu
olmak üzere 16 atom (8 molekül) bulunur. Tepkime sonunda 4 NH 3
molekülü (16 atom) oluşurken başlangıçtaki N ve H atomlarının tama-
mı tepkimede kullanılır. Tepkime artansız gerçekleşir.

H 2

H 2
NH 3
NH 3
H 2
N 2
N 2
N 2
H 2
N 2 N 2 H 2
NH 3
NH 3
H 2
N 2
Görsel 1.4.6: Artan maddesi olan tepkime N 2 + 3H 2 2NH 3
_
4 mol 6 mol
Görsel 1.4.6ʼda olduğu gibi bazı tepkimelerde ise girenlerin mik- -2 mol -6 mol 4 mol
tarları birbirine yetecek sayıda olmayabilir. Tepkime kabında 8 N
2 mol tükenir 4mol
(4N 2 ) ve 12 H (6H 2 ) atomu olmak üzere 20 atom (10 molekül) bulu-
artan (sınırlayıcı) oluşan
nur. Tepkime sonunda 4 NH 3 molekülü (16 atom) oluşur ve 4 N (2N 2
molekülü) artar. Başlangıçtaki H atomlarının tamamı tepkimede kul-
lanılır. Bu nedenle H 2 molekülleri tepkimeyi sınırlandırarak tepkime-
nin durmasına neden olur.
Artan maddesi olan tepkimeler giren maddelerden birisi bitince-
ye kadar devam eder. Tepkimede tamamen biten maddeye sınırlayı-
cı bileşen denir. Sınırlayıcı bileşen tepkimeye giren diğer maddeler-
den önce tükendiği için tepkimenin ve ürün oluşumunun durmasına
neden olur.
Görsel 1.4.6ʼdeki NH 3 oluşumunda sınırlayıcı bileşen H 2 molekülü-
dür. Hesaplamalar sınırlayıcı bileşene göre yapılır.

77