Page 17 - Kimya 10 | 3.Ünite

Asitler, Bazlar ve Tuzlar
Hidroklorik asit (HCl) ile sodyum hidroksit (NaOH) tepkimeye gir-
+ -
diğinde, asidin H iyonu ile bazın OH iyonu suyu oluştururken bazın
katyonu ile asidin anyonu da tuzu oluşturur (Görsel 3.2.3).

H +
Na +
Cl -
OH -

H O
2 HCl(aq) + NaOH(aq) NaCl(aq) + H O(s)
2
Görsel 3.2.3: HCl ve NaOH arasındaki asit baz tepkimesinden tuz ve su oluşumu
Tepkime incelendiğinde 1 mol asidin 1 mol baz ile tepkimeye girdiği
ve tepkime sonunda 1 mol tuz ve 1 mol su oluştuğu görülür. Tepkimeye
+ -
giren H iyonunun mol sayısı ile OH iyonunun mol sayısı eşit ise tep-
kime artansız gerçekleşir ve girenlerin tamamı ürünlere dönüşür.
Tepkimeye giren asit ve baz mol sayılarına bağlı olarak tepkime
sonunda oluşan tuz ve suyun mol sayısı da aynı oranda değişir.

HCl + NaOH NaCl + H O
2
Tepkimeye göre: 1 mol asit 1 mol baz 1 mol tuz 1 mol su

2 mol NaCl elde edilmek istenirse yukarıdaki kat sayılar dikkate alı-
narak tepkimeye girenlerin ve oluşan suyun mol sayısı belirlenir.

HCl + NaOH NaCl + H O
2
2 mol asit 2 mol baz 2 mol tuz 2 mol su

Her zaman ortamda istenen miktarda asit ve baz bulunmayabilir.
Örneğin yukarıdaki tepkime ortamında 1 mol hidroklorik asit ile 2 mol
sodyum hidroksit bulunuyorsa hidroklorik asit sınırlayıcı bileşendir. Bu
durum aşağıdaki şekilde ifade edilebilir. Tepkimede hidroklorik asidin
tamamı biterken 1 mol sodyum hidroksit artar. Tepkime ortamında 1
mol baz arttığı için ortam baziktir.

HCl + NaOH NaCl + H O
2
BAŞLANGIÇ: 1 mol 2 mol - -
TEPKİME: -1 mol -1 mol +1 mol +1 mol
SONUÇ: - 1 mol 1 mol 1 mol

Sınırlayıcı Artan
bileşen madde

Artan maddesi olan tepkimelerde artan maddenin asit veya baz
oluşuna göre ortam asidik veya bazik olabilir.
+
HCl ve NaOH gibi bir asit ve baz karıştırıldığında H iyonunun mol
-
sayısı OH iyonunun mol sayısına eşitse tam nötralleşme gerçekleşir ve
ortam nötr olur.

145