Page 12 - Kimya 10 | 3.Ünite

Asitler, Bazlar ve Tuzlar
Maddelerin asitlik ve bazlık özellikleri moleküler düzeyde
NELER KAZANILACAK? açıklanırken
+ -
a) Asitleri su ortamında H 3 O oluşturma, bazları ise OH iyonu oluşturma özellikleriyle tanıtılarak asit ve
bazlara basit örnekler verilecek,
b) Su ile etkileşerek asit/baz oluşturan CO 2 , SO 2 ve N 2 O 5 maddelerinin çözeltilerinin neden asit gibi dav-
randığı, NH 3 ve CaO maddelerinin çözeltilerinin de neden baz gibi davrandığı tepkimeler üzerinden
açıklanacaktır (Lewis asit-baz tanımına girilmeyecektir.).

3.1.2. MOLEKÜLER DÜZEYDE ASİTLİK-BAZLIK
+
Su ortamında hidronyum (H O ) iyonu oluşturan maddeler asit,
3
-
su ortamında hidroksit (OH ) iyonu oluşturan maddeler ise bazdır.
Bu tanımı 1887 yılında İsveçli kimyacı Arrhenius (Arhenus) yapmış-
tır.
Asitlere örnek olarak HCl, H SO , H PO , CH COOH, HBr, HF,
4
2
3
3
4
HCN, HNO verilebilir. Hidroklorik asit (HCl) mide asidi olarak da
3
bilinen, günlük hayatta tuz ruhu olarak adlandırılan temizlik malze-
mesidir.
Asitlerin sudaki davranışı HCl üzerinde incelenebilir (Görsel
3.1.12).
+ -
HCl(s) + H O(s) H O (suda) + Cl (suda)
3
2
+ -
H

O O
+ H H
Cl H + Cl
H H
HCl H 2 O H 3 O + Cl -
Görsel 3.1.12: HCl’in H 2 O ortamındaki davranışı

+
Aşağıdaki tepkimelerden de asitlerin su ortamında H 3 O iyonu
BİLİYOR MUSUNUZ?
oluşturduğu görülebilir.
Tepkimelerde kullanılan tek yön- +
2-
H 2 SO 4 (s) + 2H 2 O(s) 2H 3 O (suda) + SO 4 (suda)
lü ok tepkimenin tek yönde, çift
yönlü ok ise tepkimenin her iki + 3-(
H 3 PO 4 (s) + 3H 2 O(s) 3H 3 O (suda) + PO 4 suda)
yönde de ilerlediğini ifade eder.
Çift yönlü ok içeren tepkimeler + -
CH 3 COOH(s) + H 2 O(s) H 3 O (suda) + CH 3 COO (suda)
denge tepkimeleridir.
Yukarıdaki tepkimeler kısaca aşağıdaki şekilde de gösterilebilir.
H 2 O +
-
HCl(s) H (suda) + Cl (suda)
H 2 O + 2-
H 2 SO 4 (s) 2H (suda) + SO 4 (suda)
H 2 O
+ 3-
H 3 PO 4 (s) 3H (suda) + PO 4 (suda)
H 2 O
+ -
CH 3 COOH(s) H (suda) + CH 3 COO (suda)
-
Su ortamında OH iyonu oluşturan NaOH, KOH, Ba(OH) 2 , Mg(OH) 2 ,
Ca(OH) 2 bazlara örnek olarak verilebilir.

140