Page 9 - Kimya 10 | 4.Ünite

Kimya Her Yerde
NELER KAZANILACAK? Yaygın polimerlerin kullanım alanlarına örnekler verilirken

a) Polimerleşme olayı açıklanarak monomer, polimer ve -mer kavramları üzerinde durulacak,
b) Kauçuk, polietilen (PE), polietilen teraftalat (PET), kevlar, polivinil klorür (PVC), politetraflor eten
(TEFLON) ve polistirenin (PS) yapısal ayrıntılarına girmeden başlıca kullanım alanlarına değinilecek,
c) Polimerlerin farklı alanlarda kullanımlarına ilişkin olumlu ve olumsuz özellikleri vurgulanacak,
) ç İçinde polimer malzeme kullanılan oyuncak ve tekstil ürünlerinin zararlarına değinilecektir.

4.1.2. YAYGIN POLİMERLERİN KULLANIM ALANLARI

Görsel 4.1.10: İpek böceği ve ipek Görsel 4.1.11: Araba lastiği Görsel 4.1.12: Kontakt lens
üretilen koza
Hayatı kolaylaştıran birçok ürünün polimerden oluştuğu bilinmek-
tedir. Doğal polimerler çok eski çağlardan beri insan hayatında önem-
li bir yer tutar. İpek Yolu’na adını veren bir böceğin ürettiği ipek de
bu polimerlerden biridir (Görsel 4.1.10). Uzun yıllar farkında olmadan
polimerleri kullanan insanoğlu, polimerlerin yapısını ve özelliklerini
keşfettikten sonra üstün özelliklere sahip olan farklı polimerler üretme-
yi başarmıştır. Polimerler; araba lastiği (Görsel 4.1.11), giyim malzeme-
leri, kontakt lens (Görsel 4.1.12), teflon, plastikler ve evlerde kullanı-
lan yapı malzemeleri gibi farklı yapı ve özelliklerde olabilir.
Polimer kelimesinde geçen “poli-’’ çok, ''mer-’’ birim (parça) anlamı-
na gelir. Polimerse çok birim (çok parça) anlamındadır. Monomer keli-
MONOMER mesindeki “mono-’’ ise bir demektir. Monomer kelimesi de bir birim
A anlamına gelir. İki monomerin bir araya gelmesiyle dimer (iki birim),
A
POLİMER A üç monomerin bir araya gelmesiyle trimer (üç birim), dört monome-
A A A A A rin bir araya gelmesiyle tetramer (dört birim) oluşur. Bu olay art arda
A
A devam ederse çok sayıda molekülden oluşan polimerler oluşur. Kısacası
polimerler, monomerlerin art arda tepkimeye girmesi sonucunda olu-
Görsel 4.1.13: Aynı monomerlerin
art arda bağlanmasıy- şan çok büyük moleküllerdir. Başka bir ifadeyle sayılamayacak kadar
la oluşan polimer çok atom ve molekül içeren çok büyük moleküllere polimer denir.
Polimerler doğal süreçlerle (kauçuk) oluşabileceği gibi laboratuvar-
da sentetik (PVC, teflon vb.) olarak da üretilebilirler.
MONOMER
A B MONOMER POLİMER MER
nCH =CH (CH CH ) -CH CH -
POLİMER 2 2 2 2 n 2 2
A B A B A B A B Polimerler farklı polimerleşme tepkimeleri ile oluşur. Aynı mono-
merlerin art arda bağlanmasıyla (Görsel 4.1.13) (A: monomer) -A-A-
A-A- şeklinde ya da iki farklı monomerin (A: monomer, B: monomer)
Görsel 4.1.14: Farklı monomerlerin
art arda bağlanmasıy- -A-B-A-B-A-B- şeklinde bağlanmasıyla oluşabilir (Görsel 4.1.14).
la oluşan polimer

184