Page 24 - Kimya 12 | 3.Ünite

3. ÜNITE: ORGANIK BILEŞIKLER

Alkinlerin Özel Adlandırılması

Alkinlerin özel adlandırılması ilk üyesi olan asetilene göre yapılır.
Aralarında üçlü bağ bulunan karbon atomları (asetilen) merkez kabul
edilir. Bu merkeze bağlı gruplar alfabetik sıraya göre yazılır ve sonuna
asetilen kelimesi getirilir.

H–C C–CH 3 H-C C–C H 7
3
Met�l aset�len Prop�l aset�len
H-C C–CH CH 2 CH –C C–CH 3
3
V�n�l aset�len D�met�l aset�len

] 10. Alıştırma
Aşağıdaki bileşiklerin özel adlarını yazınız.

a) CH –CH–C C–CH 3 b) CH –CH –C C–CH –CH 3
2
3
3
2
CH 3
Cevaplar

Alkinlerin Özellikleri
Alkinler de alkenler ve alkanlar gibi apolar bileşiklerdir. Yapılarında
bulunan üçlü bağlardan iki tanesi pi bağıdır. Bu pi bağları açılarak katıl-
ma tepkimesi gerçekleştirir. Yapısındaki üçlü bağ 1 ve 2 numaralı kar-
bonlar arasında olan alkinlere uç alkin, ana zincirdeki diğer karbonlar
arasında olan alkinlere ise iç alkin denir.

CH –C CH CH –C C–CH 3
3
3
Uç alk�n İç alk�n
(Prop�n) (2-Büt�n)
Asetilenin Elde Edilme Yolları

Asetilen birçok organik bileşiğin üretilmesinde kullanılan bir ham madde
olduğundan sanayide önemli bir yere sahiptir ve üretimi çokça yapıl-
maktadır. Asetilen yaygın olarak karpitten (CaC ) üretilir. Kok kömürü
2
(C) ve sönmemiş kireç (CaO) fırınlarda çok yüksek sıcaklıklara kadar
ısıtılır ve karpit (CaC ) elde edilir. Elde edilen karpit su ile reaksiyona
2
sokularak asetilen elde edilir.
CaCO (k) CaO(k) + CO (g)
2
3
K�reç taşı Sönmem�ş k�reç
CaO(k) + 3C(k) CaC (k) + CO(g)
2
Karp�t (kals�yum karbür)
CaC (k) + 2H O(s) CH CH(g) + Ca(OH) (suda)
2 2 Aset�len 2

150 12. SINIF KIMYA