Page 22 - Kimya 12 | 3.Ünite

3. ÜNITE: ORGANIK BILEŞIKLER

Alkenlerin Kullanım Alanları

Alkenlerin ilk üyesi olan eten, meyvelerin olgunlaştırılması için kulla-
nılır. Örneğin çok çabuk bozulan muz, olgunlaşmadan toplanıp depo-
lanır. Satışa çıkarılmadan önce etilen gazı bulunan odalarda bir süre
bekletilerek olgunlaşması sağlanır. Bu yöntem portakal, mandalina ve
limon gibi meyveleri olgunlaştırmak için de kullanılır.
Etenin türevleri olan trikloroeten ve tetrakloroeten (perkloroeten) yağ
çözme özelliğinden dolayı kuru temizlemede yaygın olarak kullanılır.

Cl Cl Cl Cl
C C C C
Cl H Cl Cl
Tr�kloroeten Tetrakloroeten

3.1.4. Alkinler (Asetilen Sınıfı Bileşikler)

Yapısında en az bir tane üçlü bağ bulunan hidrokarbonlara alkin denir.
Yapısında birden fazla üçlü bağ bulunan alkinlere polialkin denir.
Yapısında bir tane üçlü bağ bulunan alkinlerin genel formülü C H 2n-2
n
şeklindedir. Alkinlerin yapısında bulunan üçlü bağdan dolayı en az iki
tane pi bağı vardır. Alkinlerin ilk üyesi önemli bir organik bileşik olan
ve iki karbonlu etin (asetilen) olarak bilinen C H bileşiğidir. Bu nedenle
2
2
alkinlere asetilen sınıfı bileşikler de denir. Asetilen doğrusal bir geo-
o
metriye sahiptir ve bağ açısı 180 dir. Asetilenin bir hidrojen eksik hâline
etinil denir.

H–C C–H H–C C–
Et�n (Aset�len) Et�n�l

Asetilenin VSEPR gösterimi AX dir ve karbon atomlarının hibritleşme
2
türü sp’dir.
Alkinlerin Adlandırılması

Alkinlerin adlandırılması IUPAC kurallarına göre aşağıdaki şekilde
yapılır.

1. Üçlü bağın içinde bulunduğu en uzun zincir seçilir.

CH 3 CH –CH –CH –CH–C CH
3
2
2
CH C–C–CH –CH 3 CH 2
2
CH 3 CH 3
2. Ana zincire numara verme işlemi üçlü bağa göre yapılır. Üçlü bağ
hangi uca yakınsa numara verme işlemine o uçtan başlanır.

CH CH
3 6 5 3 4 3 2 1
CH –C C–CH–CH CH –C–CH –C C–CH
1 3 2 3 4 5 3 3 2 3
CH 3

148 12. SINIF KIMYA