Page 25 - Kimya 12 | 3.Ünite

 1. BÖLÜM: HIdROKARBONLAR

Asetilen, petrolün çok yüksek sıcaklıklarda parçalanmasıyla (kraking)
da elde edilebilir.

Asetilenin Özellikleri ve Kullanım Alanları
Alkinlerin ilk üyesi olan asetilen oda koşullarında gaz hâlindedir. Çok
çabuk alev alabilen asetilen gazı oksijen ile çok yüksek derecede ısı
vererek yanar. Metallerin kesilmesinde ve kaynak işleminde kullanılır
(Görsel 3.6).
Görsel 3.6: Oksiasetilen ile metalin
Asetilen gazı çok kararsız bir yapıya sahiptir. Yüksek basınca maruz kesilmesi
kaldığında patlar. Bu nedenle saf asetilen gazının yüksek basınç ile
sıvılaştırılması tehlikelidir.
Asetilenin Kimyasal Reaksiyonları

1. Katılma Reaksiyonları

Asetilen, yapısında pi bağı bulundurduğundan katılma tepkimesi verir.
a) H Katılması: Asetilene palladyum (Pd) katalizörlüğünde 1 mol H
2
2
katılırsa alken, platin (Pt) katalizörlüğünde 2 mol H katılırsa alkan
2
elde edilir.
CH CH + H Pd CH CH 2
2
2
Aset�len Eten

CH CH + 2H Pt CH –CH 3
2
3
Aset�len Etan
b) Halojen Katılması: Asetilen, halojenlerle katılma tepkimesi verir
ve bromlu suyun kırmızı rengini giderir.
Asetilene 1 mol Br katılırsa 1,2-dibromo eten, 2 mol Br katılırsa
2
2
1,1,2,2-tetrabromo etan elde edilir.
Br Br
H–C C–H + Br (suda) H–C C–H
2
Aset�len 1,2-D�bromo eten
Br Br

H–C C–H + 2Br (suda) H–C–C–H
2
Br Br
Aset�len 1,1,2,2-Tetrabromo etan

c) Halojen Asidi Katılması: Asetilene 1 mol HCl katılırsa kloroeten
(vinil klorür) elde edilir.

H Cl
H–C C–H + HCl H–C C–H

Aset�len Kloro eten (V�n�l klorür)
Vinil klorüre 1 mol HCl katılırsa 1,1-dikloro etan elde edilir. Vinil
klorüre HCl katılması Markovnikov Kuralı’na göre yapılır.

12. SINIF KIMYA 151