Page 61 - Kimya 12 | 3.Ünite

 6. BÖLÜM: KARBOKSILIK ASITLER

Bazı yağ asitlerinin adları ve formülleri aşağıda verilmiştir (Tablo 3.12).

Tablo 3.12: Bazı Yağ Asitlerinin Adları ve Formülleri
Yağ asidi Formülü
Laurik Asit C H COOH
23
11
Miristik Asit C H COOH
13 27
Palmitik Asit C H COOH
31
15
Stearik Asit C H COOH
35
17
Oleik Asit C H COOH
17 33
Linoleik Asit C H COOH
31
17
Bitkisel ve hayvansal yağların kuvvetli bazlarla karıştırılarak uygun
sıcaklıkta ısıtılmasıyla oluşan tuza sabun, bu olaya da sabunlaşma
denir. Bu işlem sırasında yağları oluşturan trigliseritler kendisini oluş-
turan yağ asitlerine ve gliserine parçalanmaktadır. Yağ asitleri, kulla-
nılan sodyum hidroksit (NaOH) veya potasyum hidrokside (KOH) bağlı
olarak sodyum ve potasyum tuzuna dönüşmektedir. Gliserin ise yan
ürün olarak açığa çıkmaktadır.

Sabun, yağ asitlerinin sodyum veya potasyum tuzlarından oluşur.
Gliseril stearatın NaOH ile oluşturduğu sabun, beyaz (katı) sabundur
(Görsel 3.22). Gliseril stearatın KOH ile oluşturduğu sabun, halk ara-
sında arap sabunu olarak bilinen yumuşak sabundur.

CH –COO–C H 35 CH –OH
2
17
2
CH–COO–C H 35 + 3NaOH 3C H –COONa + CH–OH
35
17
17
CH –COO–C H CH –OH
2 17 35 2
Gl�ser�l stearat Sodyum stearat Gl�ser�n
(yağ) (katı sabun)
CH –COO–C H CH –OH
2 17 35 2
CH–COO–C H 35 + 3KOH 3C H –COOK + CH–OH
17
35
17
CH –COO–C H 35 CH –OH
2
17
2
Gl�ser�l stearat Potasyum stearat Gl�ser�n
(yağ) (arap sabunu)

Görsel 3.22: Sıvı ve katı sabunlar

12. SINIF KIMYA 187