Page 58 - Kimya 12 | 3.Ünite

3. ÜNITE: ORGANIK BILEŞIKLER

Karboksilik asitlerin IUPAC adlarından başka yaygın kullanım adları
da vardır. Bazı karboksilik asitler aşağıda gösterilmiş, özellikleri açık-
lanmıştır (Tablo 3.11).

Tablo 3.11: Karboksilik Asitlerin IUPAC ve Özel Adları

Asidin Formülü Özel Adı IUPAC Adı
HCOOH Formik asit Metanoik asit

CH COOH Asetik asit Etanoik asit
3
CH CH COOH Propiyonik asit Propanoik asit
2
3
CH (CH ) COOH Bütirik asit Bütanoik asit
3
2 2
CH (CH ) COOH Valerik asit Pentanoik asit
3
2 3
(COOH) 2 Okzalik asit Etandioik asit
C H (COOH) 2 Ftalik asit 1,2-benzen dikarboksilik asit
6
4
C H (OH)COOH Salisilik asit 3-Hidroksibenzoik asit
6
4
Formik Asit: Metanoik asit olarak bilinen tek karbonlu karboksilik
asittir. Formik asit, karınca (Görsel 3.14) salgısında ve ısırgan otunda
bulunur.

Görsel 3.14: Karıncalar

Tekstil sektöründe boyama işlemleri sırasında, soğutucu üretiminde,
kuru temizleme fabrikalarında, ayna, ekmek mayası, mürekkep üreti-
minde, tıpta lokal anestezide ve kozmetik sektöründe kullanılır.

Asetik Asit: Sirkenin (Görsel 3.15) keskin kokusunu ve ekşi tadını
veren asittir. Etanoik asit olarak da bilinir. Suda iyi çözünür. Suya karış-
tığında suyu çeker, cildi tahriş eder ve metalleri aşındırır. Sanayide
oldukça geniş bir kullanım alanı vardır. Kimyasalların üretiminde ham
madde olarak kullanılır. Çözücü olarak apolar maddelerin çözünmesin-
de kullanılır. Özellikle çaydanlıklarda biriken kirecin ve cam yüzeyle-
rin temizlenmesinde kullanılır. Gıda sektöründe katkı maddesi olarak
kullanılır.
Görsel 3.15: Elma sirkesi

184 12. SINIF KIMYA