Page 26 - 3 ADIM AYT TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI Giriş 4. TEST

5. Millî kültüre ve halkın diline duyduğu büyük ilgi, Ahmet 7. Her dilde -şu ya da bu ölçüde- başka dillerden alınma
Vefik Paşa’yı Türk atasözlerini toplamaya sevk etmiş- sözcüklerin bulunduğu, başka toplumların kavramları-
tir. Ahmed Vefik’in Türk halk dilinin ifade zenginliğini nın var olduğu görülür. Çünkü başka dillerle hiç ilişki-
ve mecaz kabiliyetini aksettiren eseri, memleketimizde si olmamak demek, bir toplumun başka toplumla hiç
kendisininkine kadar yapılan atasözü derlemelerinin ilişkisi bulunmaması demektir; böyle bir durumun da
en zengini olmuş; daha sonra bu sahadaki çalışmalara hele günümüzde olanaksız olduğunu söyleyebiliriz.
devamlı ve kolay kolay tüketilemez bir kaynak olma Türkçede de ---- etkisiyle ---- ve ---- birçok sözcüğe, 11
hizmeti görmüştür. Ahmet Vefik, kitabında yalnız ata- ve 12. yüzyılda yazılan eserlerde rastlamak mümkün-
sözleriyle yetinmeyip her çeşit halk deyimini bir araya dür. 19. yüzyılın ikinci yarısında ise ---- değişimin etki-
getirmeye çalışmıştır. Böylece sayısı 5000’e varan bir siyle dilimizde ---- kökenli sözcük sayısı giderek artar.
malzeme tespit etmiş bulunmaktadır.
Bu cümlede boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden
Bu parçada söz edilen eser aşağıdakilerden hangi- hangisi sırasıyla getirilmelidir?
sidir?
A) Manihaizm’in - Çince - Japonca - bilimsel - İngilizce
A) Türkî Durûb-i Emsâl
B) kültürün - Fransızca - İngilizce - dinî - Arapça
B) Lehçe-i Osmanî
C) İslamiyet'in - Arapça - Farsça - kültürel - Batı
C) Durûb-i Emsâl-i Osmaniyye
D) coğrafyanın - Fransızca - İngilizce - siyasi - Doğu
D) Şemsü’l-Lugat
E) göçlerin - Hititçe - Sümerce - siyasi - yabancı
E) Kâmûs-ı Osmânî

8. Onu yaşadığı çağda ve sonrasında önemli bir şahsiyet
kılan en mühim tarafı, kendisine kadar hiç ele alınma-
6. Türk dilinin sadeleşmesi ve kurallarının belirlenerek bir mış ana dilinin söz servetini ve onu yöneten kurallarını
gramerinin yazılması konusundaki bilinçli tartışmalar meydana çıkarıp tespit etmesidir. Bu uğurda içine gir-
ve bu yoldaki girişimler Tanzimat Dönemi’nde başlar. diği büyük çalışmanın yanı sıra Türkçenin üstünlüğü-
Daha önceleri münferit girişimler yapılmışsa da dilin ne ve İslam âlemi için evrenselliğine inancını cesaretle
kurallarının belirlenmesi, tam olarak adının konması ortaya koymasıdır. Önünde daha önceleri yapılmış bir
ve sadeleşmesi konuları hep ihmal edilmiştir. Tanzimat deneme, hazır bir örnek olmaksızın ana dilinin geniş bir
Dönemi içerisinde önemli konumları olan aydınları- coğrafi yayılım içindeki kol ve şubelerinden derlediği
mızın Türk dilinin sadeleşmesi, ıslahı, gramerinin ve ve mukayeseli bir şekilde işlediği malzemeyle yarattığı
sözlüğünün oluşturulması yönünde önemli çalışmaları eseri, ona Türk dilinin bilinen ilk sözlüğünün müellifi ve
olmuştur. en eski Türk dili araştırmacısı payesini verir.

Aşağıdaki sözlüklerden hangisi Tanzimat Dönemi Bu parçada sözü edilen dil bilgini aşağıdakilerden
sanatçılarından birine ait değildir? hangisidir?

A) Kamus-ı Türkî A) Ahmet Vefik Paşa
B) Lehçe-i Osmanî B) İbrahim Şinasi
C) Lugat-ı Ebüzziyâ C) Yusuf Has Hacip
D) Lehçetü’l-Lugat D) Muallim Naci
E) Lugat-ı Nâcî E) Kaşgarlı Mahmut

26 PB