Page 29 - 3 ADIM AYT TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

ÇÖZÜMLÜ SORULAR Şiir Bilgisi TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

10. Âşıklar kültürel değerlerden, dinî inanışlardan, gelenek Çözüm:
ve göreneklerden, günlük yaşamdan beslenerek şiirlerini I: Kafiye II: aliterasyon III: ses akışı
meydana getirmişlerdir. Bu kaynakların yönlendirmesi ile
halkın zevkini, beğenisini, sevincini ve acısını mısralarında Cevap: D
dile getirmişlerdir. Bunun yanında toplumda karşılaştıkları 12. Aşağıdaki dizelerin hangisinde redife yer verilme-
aksaklıklar ve sorunlar da şiirlerinde yer bulmuştur. miştir?
Âşıkların bu şekilde bir kimseyi yermek ya da toplumun
bozuk yönlerini eleştirmek amacıyla yazdığı şiirlere taşla- A) Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu,
ma, konusuna göre de satirik şiir denir.
Kerem’in sazına cevap veren bu
Bu parçada sözü edilen şiir türünün örneği aşağı- B) Leyla gelin oldu, Mecnun mezarda,
dakilerden hangisi olabilir? Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda,
A) Bir vakte erdi ki bizim günümüz, C) Ne şair yaş döker, ne âşık ağlar,
Yiğit belli değil, mert belli değil Tarihe karıştı eski sevdalar.
Herkes yarasına derman arıyor, D) Mermeri oyardı, taşı delerdi.
Deva belli değil, dert belli değil.
Kaç yanık yolcuya soğuk su verdi.
B) Yürün aslanlarım savaş edelim E) Neden sonra sarsıldı altımda demir yaylar,
Buna kavga derler bey ne paşa ne
Gözlerimin önünden geçti kervansaraylar...
Haykırıp haykırıp kelle keselim
Seyreyleyin el ayağı şaşana
Çözüm:
C) Kömür gözlüm ne salının karşımda,
A seçeneğinde “-en” ek (sıfat-fiil) redifi, “bu” kelime re-
Gündüz hayalimde, gece düşümde.
difidir. B seçeneğinde “-da” ek (bulunma durumu) redi-
Bir güzelin sevdası var başımda, fidir. D seçeneğinde “-di” ek (görülen geçmiş zaman)
redifidir. E seçeneğinde “-lar” ek (çokluk eki) redifidir. C
Yâr sevdası çetin olur yaradan.
seçeneğinde “-r” geniş zaman eki, “-lar” çokluk ekidir.
D) Mecliste arif ol kelamı dinle Aynı görevde kullanılan ek ve aynı anlamlı sözcük ol-
El iki söylerse, sen birin söyle madığından bu dizelerde redif kullanılmamıştır.
Elinden geldikçe sen eylik eyle Cevap: C
Hatıra dokunup yıkıcı olma
E) Adım at ileri, geriye bakma,
13. Ömrümün hasretle geçen her günü
Bir sağlam iş tut da elden bırakma, Bilmezsin gün müdür, hafta mı, ay mı?
Saçma sapan sözler hep delip takma Günlerce görmeden güzel yüzünü,
Allah’ın yardımı çalışanlara. Bu gizli sevdayı çekmek kolay mı?
Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylene-
Çözüm: mez?
A seçeneğinde eleştiri olduğundan satirik şiir, B seçe- A) Aşk teması işlenmiştir.
neğinde savaştan söz edildiğinden epik şiir, C seçene- B) Satirik şiir nitelikleri taşımaktadır.
ğinde aşktan söz edildiğinden lirik şiir, D ve E seçenek- C) 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.
lerinde öğüt verildiğinden didaktik şiirdir.
D) Çapraz uyak düzeni kullanılmıştır.
Cevap: A
E) Zengin uyak kullanılmıştır.
11. I. Dize sonlarındaki yazılışları ve okunuşları aynı, an-
lamları ve görevleri farklı kelimelerin, eklerin benzer- Çözüm:
liğine denir. Bu dizelerde “güzel yüzünü, sevdayı çekmek” ifadele-
II. Şiirde dizelerde aynı sessiz harfin tekrarlanmasıdır. rinden hareketle aşk teması işlenmiş, bu dizeler 11’li
hece ölçüsüyle yazılmıştır. Uyak düzeni “abab” şek-
III. Şiirin vurgu ve tonlamaya uygun okunmasıdır.
linde olduğundan çapraz uyak düzeni kullanılmıştır.
Numaralanmış ahenk unsurları ile ilgili açıklamalar Birinci dizedeki “günü” sözcüğünde “-ü” üçüncü tekil
sırasıyla aşağıdakilerin hangisine aittir? iyelik eki, üçüncü dizedeki “yüzünü” sözcüğü ikinci tekil
iyelik ve belirtme eki almıştır. Aynı görevde kullanılan
A) Nakarat - asonans - sözcük tekrarı ek olmadığı için bu dizelerde redif yoktur, zengin uyak
vardır. İkinci ve dördüncü dizelerde “mı” redif, “-ay” tam
B) Nakarat - aliterasyon - ses akışı
uyaktır. Aşk temalı bu şiirde duygular dile getirildiğinden
C) Kafiye - asonans - sözcük tekrarı ve coşkulu bir anlatım kullanıldığından lirik şiir nitelikleri
taşımaktadır. Duygular dile getirildiğinden lirik şiirdir.
D) Kafiye - aliterasyon - ses akışı
E) Redif - aliterasyon - ses akışı Cevap: B

29