Page 32 - Dört Dörtlük-AYT-Edebiyat

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI Şiir Bilgisi ÇÖZÜMLÜ SORULAR

14. Ben bu gurbet ile düştüm düşeli, 16. Cömertlik ve yardım etmede, akarsu gibi ol.
Her gün biraz daha süzülmekteyim. Şefkat ve merhamette, güneş gibi ol.
Her gece, içinde mermer döşeli, Başkalarının kusurunu örtmede, gece gibi ol.
Bir soğuk yatakta büzülmekteyim. Hiddet ve asabiyette, ölü gibi ol.
Tevazu ve alçak gönüllülükte, toprak gibi ol.
Bu dizelerde aşağıdaki ahenk unsurlarından hangi- Hoşgörülülükte, deniz gibi ol.
si yoktur? Ya olduğun gibi görün ya da göründüğün gibi ol.
A) Vezin Bu dizeler aşağıdaki şiir türlerinden hangisine örnek
verilebilir?
B) Redif
C) Tam uyak A) Didaktik
D) Zengin uyak B) Lirik
E) Yarım uyak C) Epik
D) Pastoral
E) Satirik
Çözüm:
Çözüm:
Bu dizelerde 11’li hece ölçüsü kullanılmıştır. Birinci di-
zedeki “düşeli” sözcüğündeki “-eli” eki zarf-fiil, üçüncü Bu dizelerde öğüt verildiğinden didaktik şiirdir.
dizedeki “döşeli” sözcüğündeki “-li” yapım eki olduğun- Cevap: A
dan “-şeli” zengin uyaktır. İkinci dizedeki “süzülmek-
teyim” sözcüğünde “-ülmekteyim” sırasıyla yapım eki,
şimdiki zaman eki ve şahıs ekidir. Kökteki “-üz” tam 17. Aşağıdaki dizelerin konusuna göre türleri ikişerli
uyaktır. Bu dizelerde yarım uyak yoktur.
eşleştirildiğinde hangisi dışta kalır?
Cevap: E
A) Yerin seni çektiği kadar ağırsın,
Kanatların çırpındığı kadar hafif…
15. I. Benim her derdime ortak sen oldun Kalbinin attığı kadar canlısın,
Ağlasam ağladın, gülersem güldün Gözlerinin uzağı gördüğü kadar genç...
Sazım bu sesleri turnadan m’aldın
Pençe vurup sarı teli sızlatma B) Gümüş bir dumanla kapandı her yer;
II. Nice güzellere bağlandım kaldım Yer ve gök bu akşam yayla dumanı;
Ne bir vefa gördüm ne fayda buldum Sürüler, çimenler, sarı çiçekler,
Her türlü isteğim topraktan aldım
Benim sadık yârim kara topraktır Beyaz kar, yeşil çam yayla dumanı!
Aşağıdakilerden hangisi numaralanmış bu dörtlük- C) Bizdik o hücumun aşkıyla kanatlı
lerin ortak özelliklerinden biri değildir? Bizdik o sabah ilk atılan safta yüz atlı
A) 11’li hece ölçüsünün kullanılması Uçtuk Mohaç ufkunda görünmek hevesiyle
B) Aynı uyak düzeninin kullanılması Canlandı o meşhur ova at kişnemesiyle
C) Redife yer verilmesi D) o kadar da önemli değildir bırakıp gitmeler,
arkalarında doldurulması mümkün olmayan boşluk-
D) Tunç uyağa yer verilmesi
lar bırakılmasaydı eğer.
E) Aynı şiir türünde yazılmaları
utanılacak bir şey değildir ağlamak,
yürekten süzülüp geliyorsa gözyaşı eğer…
Çözüm: E) Gökte kandiller delikanlı Mehmed Han'ın
İki dörtlükte de 11’li hece ölçüsü kullanılmıştır. “aaab” Yedi tebessümlü dilbere başlık borcu
düz uyak düzeni ikisinde de vardır. I. dörtlükte “-dun / Süzülür yıldızlar mazgallardan
-dün / - dın” görülen geçmiş zaman ve şahıs eki oldu-
ğundan redif, II. dörtlükte “-dım / -dum / - dım” görülen Avuçlayıp rum ateşlerini bir bir
geçmiş zaman ve şahıs eki olduğundan rediftir. I. dört- Güneş diye burca dikilir
lükte “-l” yarım uyak, II. dörtlükte “-l” yarım uyak ayrıca Sağdıçtı bu düğünde Ulubatlı Hasan
“kaldım / aldım” sözcükleri tunç uyaktır. İkisinde de duy-
gular coşkun bir şekilde dile getirildiğinden lirik şiir türü Çözüm:
kullanılmıştır.
A: lirik şiir, B: pastoral şiir, C: epik şiir, D: lirik şiir, E: epik şiir
Cevap: D Cevap: B

30 31