Page 33 - Dört Dörtlük-AYT-Edebiyat

ÇÖZÜMLÜ SORULAR Şiir Bilgisi TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

18. Aşağıdakilerin hangisinde tam uyak, çapraz uyak İkinci dizedeki “yatak” sözcüğü yapım eki, dördüncü
düzeni ve hece ölçüsü kullanılmıştır? dizedeki “batacak” sözcüğü gelecek zaman eki aldığın-
dan redif yoktur, “-ak” ses benzerliğiyle tam uyak kulla-
A) Bu kapıdan kol ve kanat kırılmadan geçilmez;
nılmıştır. Bu dizelerde 11’li hece ölçüsü kullanılmıştır.
Eşten, dosttan, sevgiliden ayrılmadan geçilmez.
Cevap: E
İçeride bir has oda, yeri samur döşeli;
Bu odadan gelsin diye çağrılmadan geçilmez.
19. I. Bu kaçıncı bayram vatandan uzak,
B) Ben vurdum sevilere belli değil miydi
Saya saya usandım ben bıktım ben.
Bin yıl seni açtım işte yalnızlığımda.
Umutlar karlı dağ hayaller kızak
Ne zaman aydınlığında adım geçti miydi
Kaya kaya usandım ben bıktım ben.
Bir aşk demekti bu dünyada.

C) Sevgileri yarınlara bıraktınız
II. Başımdan bir kova sevda döküldü
Çekingen, tutuk, saygılı.
Islanmadım, üşümedim, yandım oy!
Bütün yakınlarınız
İplik iplik damarlarım söküldü
Sizi yanlış tanıdı.
Kurşun yemiş güvercine döndüm oy!
D) Seni bulmaktan önce aramak isterim
Aşağıdakilerden hangisi numaralanmış dörtlükle-
Seni sevmekten önce anlamak isterim
rin ortak özelliklerinden biri değildir?
Seni bir yaşam boyu bitirmek değil de
A) Uyak düzeni
Sana hep hep yeniden başlamak isterim…
B) Zengin uyak
E) Mona Rosa. Siyah güller, ak güller.
C) Aynı kalıplı ölçü
Geyve’nin gülleri ve beyaz yatak.
D) Ek ve sözcük redifi
Kanadı kırık kuş merhamet ister.
E) Konusuna göre şiir türü
Ah senin yüzünden kana batacak.
Mona Rosa. Siyah güller, ak güller.
Çözüm:

Çözüm: A: I ve II. dörtlük “abab” çapraz uyak düzeni vardır.
B ve D: I. dörtlük “uzak / kızak” sözcüklerinde “-zak”
A seçeneğinde “aaba” mâni tipi uyak düzeni vardır. “ge-
zengin uyak; “saya usandım ben bıktım ben / kaya
çilmez” kelime redifi, “-ılmadan” yapım eki -ünlü düş-
usandım ben bıktım ben” sözcük grubunda “usandım
mesiyle- ve zarf-fiil ekiyle ek redif, “-r” yarım uyak ve
ben bıktım ben” sözcük redifi, “-a” zarf-fiil eki olduğun-
15’li hece ölçüsü kullanılmıştır. B seçeneğinde “abab”
dan ek redifi, “-ay” tam uyak kullanılmıştır.
çapraz uyak düzeni vardır. “miydi” redif, “-da” rediftir.
Benzer ses olmadığından uyak yoktur. Dizelerde hece II. dörtlük “döküldü / söküldü” sözcüklerinde “-üldü” ya-
denkliği olmadığından hece ölçüsü kullanılmamıştır. C pım eki ve görülen geçmiş zaman eki olduğundan ek
redifi, “-ök” tam uyak; “yandım oy / döndüm oy” sözcük-
seçeneğinde “abab” çapraz uyak düzeni, “bıraktınız” lerinde “oy” sözcük redifi, “-dım / -düm” görülen geçmiş
sözcüğünde görülen geçmiş zaman ve ikinci çoğul zaman ve şahıs eki olduğundan ek redifi, “-n” yarım
şahıs eki kullanılmıştır. Üçüncü dizedeki “yakınlarınız” uyak kullanılmıştır.
sözcüğünde çokluk ve ikinci çoğul kişi iyelik eki vardır.
C: İki dörtlükte de 11’li kalıpla hece ölçüsü kullanılmıştır.
Aynı görevli ek olmadığından redif yoktur, “-ınız” zen-
gin uyaktır. İkinci dizedeki “saygılı” sözcüğünde yapım E: I. dörtlükte gurbet, II. dörtlükte aşk teması işlenmiş-
ekleri, dördüncü dizedeki “tanıdı” sözcüğünde görülen tir. Bu temalar lirik şiirin yazıldığı temalardır.
geçmiş zaman eki kullanıldığından redif yoktur, tek ses B seçeneğindeki zengin uyak I. dörtlükte vardır, II. dört-
benzerliğiyle yarım uyak vardır. Dizelerde hece denkliği lükte yoktur.
olmadığından hece ölçüsü kullanılmamıştır. D seçene-
ğinde “aaba” mâni uyak tipi, “-mak isterim” isim-fiil ve Cevap: B
sözcük tekrarıyla rediftir. Bu dizelerde 13’lü hece ölçü-
sü kullanılmıştır. E seçeneğinde “ababa” çapraz uyak
düzeni vardır. “Güller” sözcüğünde “-ler” çokluk eki, “is-
ter” sözcüğünde “-r” geniş zaman eki olduğundan redif
yoktur, “-er” ses benzerliğiyle tam uyak kullanılmıştır.

31