Page 68 - 3 ADIM AYT TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

İslamiyet Öncesi Türk Şiiri,
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI Geçiş Dönemi Eserleri 2. TEST

5. (I) XII. yüzyılda Hakaniye Türkçesi ile yazılmış olan eser, 8. Ansiklopedik bir sözlük olan Divanü Lugati’t-Türk, içe-
‘’Hakikatlerin Eşiği’’ anlamına gelmektedir. (II) Eser, I
Kutadgu Bilig ’de olduğu gibi Allah’a yakarışla ve pey- rik olarak bize o dönemdeki Türk boyları ve bu boyla-
gambere övgü ile başlamaktadır. (III) Eserde ayet ve
hadisler de yer almıştır. (IV) Mesnevi şeklinde yazılan rın kullandıkları Türkçe sözcükler hakkında bilgi veren
kitapta Türk şiirinde en çok tercih edilen tam kafiye ve re-
diften faydalanılarak ahenk yaratılmıştır. (V) Eser; bilgi, kapsamlı bir eserdir. Türk Lehçeleri Divanı anlamını
cömertlik, kibir, hırs, alçak gönüllülük, dünyanın faniliği II
gibi konuları didaktik bir üslupla işlemektedir.
taşıyan eser, yazarının yaşadığı dönemdeki Türk di-

Bu parçada yer alan numaralanmış cümlelerin han-
gisinde Atabetü’l Hakâyık’la ilgili bilgi yanlışı yapıl- linin ses, biçim, anlam ve söz varlığı konusunda bilgi
mıştır?
bulacağımız belki de elimizdeki tek çalışmadır. Eser,
A) I B) II C) III D) IV E) V
hem Türklere Arapça öğretmek hem de Türkçenin
III
Arapçadan hiç de geri kalmayan bir dil olduğunu gös-
6. (...) Ölen kişilerin ardından duyulan üzüntüyü dile getiren
şiirlerdir. (Sagu) termek amacıyla meydana getirilmiştir. Eserde Hakaniye
IV
(...) Aşk, yiğitlik, tabiat güzelliği gibi konuların işlendiği Türkçesinin söz varlığı ve yayılma alanları hakkında bil-
şiirlerdir. (Şölen)
gilere yer verilmiştir. Eserin elimize geçmiş tek yazma
(...) Uzun manzum hikâyelerin dörtlükler hâlinde yazıldığı
şiirlerdir. (Sav) V
nüshası vardır. Bu nüsha Diyarbakırlı Ali Emirî Efendi
(...) Eski Türklerde toplu olarak çıkılan av dönüşü yapılan
törenlere verilen addır. (Sığır)
tarafından İstanbul’da 1917 yılında bir sahafta tesadü-
Bu cümlelerde verilen bilgiler parantez içindeki
kavramla eşleştirildiğinde sıralama aşağıdakilerin- fen bulunmuştur.
den hangisi olur?
Bu parçada numaralanmış ifadelerin hangisinde
A) D - Y - Y - D bilgi yanlışı vardır?
B) D - Y - D - Y A) I B) II C) III D) IV E) V
C) Y - Y - D - Y
D) Y - D - Y - D
9. Türkler, İslamiyet’i kabul etmeden önce Orta Asya ve
E) D - D - Y - Y
çevresinde göçebe bir hayat sürmüşlerdir. Avcılık ve
hayvancılıkla yaşamlarını sürdürmüş olduklar için doğa
7. İslamiyet öncesi dönemde Türklerin kendine özgü dinî ile iç içe bir yaşamları olmuştur. Sözlü edebiyatın daha
inanışları ve bu inanç sistemine göre de bir yaşam tarz- güçlü olduğu bu dönemde doğa güzellikerini, baharı,
ları vardır. Türkler, İslamiyet öncesinde de öldükten aşkı ‘’şölen’’ adı verilen eğlence törenlerinde çalgı ale-
sonra yeni bir hayatın varlığına inanmışlar ve ölülerini ti eşliğinde okudukları şiirlerde aktarmışlardır. Türkler
buna göre çeşitli törenlerle toprağa vermişlerdir. Türkler ölüleri için "yuğ" adı verilen yas törenleri düzenlemişler
ölen kişileri için ---- adı verilen cenaze merasimleri dü- ve bu törenlerde ölenin kahramanlığından, iyiliklerin-
zenlemişler ve bu törenlerde ölen kişinin yiğitliği, cö- den, cömertliğinden söz edip onu övmüşlerdir. Toplum
mertliği, faziletleri, iyiliği ve diğer üstün özelliklerini an- hayatının düzenine, töre ve geleneklere büyük önem
lattıkları ---- adı verilen şiirler söylemişlerdir. Bu gelenek vermişler; yazılı edebiyatın ilk örneklerinde devlet yö-
Türk edebiyatının hemen hemen her döneminde farklı netimi hakkında çok detaylı öğütlere yer vermişlerdir.
şekillerde devam etmiştir.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisiyle ilgili bilgi
Boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangileri geti- yoktur?
rilmelidir?
A) Koşuk
A) Şölen - oyun
B) Destan
B) Yuğ - sagu
C) Sagu
C) Yuğ - ağıt
D) Kopuz
D) Sığır - sagu
E) Göktürk Kitabeleri
E) Sığır - koşuk

69
68 69