Page 190 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT FELSEFE

FELSEFE MS 2. Yüzyıl-15. Yüzyıl'da Felsefe -1

11. Bu kanıt, dış dünyadan, evrenle ilgili apaçık bir olgudan 12. Anselmus’un ahlak anlayışı, büyük ölçüde ilahi daya-
yola çıkarak Tanrı'nın var olduğu sonucunu çıkarsayan naklar içerir. Ona göre akıl, ilahi egemenliği kabul eder.
bir argüman türüdür. Dolayısıyla, a posteriori bir argü- Bu nedenle özgürlüğün ilahi otoriteye uygun bir biçim-
mandır. Bundan ötürü, evrenle ilgili genel ve apaçık bir a de ortaya çıkması kaçınılmazdır. İrade Tanrı’dan gelir,
posteriori olgudan hareket edilir. Argümana göre, evrende iyi ve doğrudur. Özgürlük “iradenin, bizzat doğruluğun
varlıklar arasında bir nedensellik ilişkisi vardır. Her müm- kendisi için doğruluğu devam ettirme gücü” dür. Bu doğ-
kün varlığın var olmasının nedeni başka bir varlıktır. Söz rultuda özgür bir insanın bencilce bir harekette bulun-
konusu nedensellik ilişkisinin geriye doğru götürülmesi ması düşünülemez. Anselmus’a göre iradenin üç anlamı
sonucunda ilk neden olarak Tanrı'ya ulaşılır. Batı felse- vardır: İrade, her şeyden önce isteme gücü veya yetisi-
fesinde Aquinalı Thomas, bu kanıtlamanın önde gelen dir. İkinci olarak irade, isteme gücünün eğilimi veya et-
savunucularından biridir. kilenimi olarak nitelendirilir. İradenin üçüncü anlamı ise
Bu parçada Tanrı'nın varlığına ilişkin öne sürülen ar- isteme eylemidir. Bu eylemlerin ortaya çıkması, bilgi ile
ilgili bir süreçtir. Herhangi bir şeyi isteme, aklın işleyişine
güman aşağıdakilerden hangisidir?
uygun eylemde bulunmayı gerekli kılar. Bu yüzden seç-
A) Kozmolojik me ve irade ile akıl arasında gözle görülür bir paralellik
bulunmaktadır.
B) Ontolojik
Buna göre aşağıdakilerden hangisi Anselmus’un
C) Düzen ve amaç ahlak anlayışına uygun bir yargıdır?
D) Kötülüğün inkarı A) Akla dayalı gerçekleşen irade ilahi otoriteye uygun ey-
E) Ahlaki deneyim lemde bulunmayı sağlar.
Çözüm: B) Özgürlük iradenin her durumda kendisi için doğru se-
çimler yapmasını gerektirir.
Aquinalı Thomas, her şeyin bir nedeni olduğu fikrine
dayanarak evrende var olan bütün varlıkların kendin- C) Akıl iyi ve kötüyü ayırt edebilme gücüdür ve bu seçim
den önce gelen bir varlık nedeniyle var olduğunu söyler. bireysel doğruluk ile ilgilidir.
Geriye doğru gidildiğinde mantıksal olarak bir ilk varlığın
D) İrade, isteme ve bu istemi bireysel özgürlük içinde
olması gerektiğini ve o varlığın Tanrı olduğunu ileri sü- davranışa dönüştürebilme gücüdür.
rer. A posteriorik olan var olan her şeyin bir nedeni vardır.
Evren bu açıdan öncesiz olamaz. Kendisi nedensiz olan E) Özgür irade ile gerçekleşen eylemin doğruluğu bireye
ama her şeyin nedeni olan bu varlık Tanrı’dır. Bu bilgiler sağlayacağı faydaya göre değerlendirilir.
ışığında seçeneklere bakacak olursak;
Çözüm:
A) Bu argüman evrenin kendisinden ya da evrende ger- Parçada Anselmus’un ahlak anlayışının ilahi dayanaklar
çekleşen olaylardan hareket ederek her şeyin bir nedeni içerdiği ve akıl sahibi bir varlık olarak insanın Tanrı’dan
olduğu, buradan evrenin de bir nedeni olduğu fikrine daya-
narak Tanrı’nın varlığına ulaşır. Doğru cevap A seçeneğidir. gelen irade ile iyi olana yöneleceği ifade edilmiştir. Soruda
bu ahlak anlayışına uygun yargının hangi seçenekte doğ-
B) Bu argüman Tanrı’nın varlığını ‘en yetkin varlık ola- ru olarak verildiğinin bulunması istenmiştir.
rak Tanrı’ fikrinin a priorik olarak zihnimizde olmasından
hareket eder. Daha mükemmeli düşünülemeyen Tanrı’nın A seçeneği parçanın genelinde vurgulanan düşünceyi
tanımı gereği var olması da zorunludur. Metin kozmolojik içerir. Parçada iradenin aklın işleyişine uygun olduğu ve
argümandan bahsettiği için bu seçenek yanlıştır. Tanrı’dan geldiği ifade edilmiştir. Anselmus’un ahlak an-
layışına uygun yargıdır.
C) Bu argüman evrenin olağanüstü planlılığa ve hassas
ayarlardan oluşmuş bir düzene sahip olmasının Tanrı’nın B seçeneğindeki yargı parçada geçen “Özgürlük ‘irade-
varlığına kanıt olmasına dayanır. Metin evrendeki düzen- nin, bizzat doğruluğun kendisi için doğruluğu devam et-
den ya da amaçlılıktan değil evrenin kendisinden hareket tirme gücü’ dür.” ifadesi ile çelişir. Bu yargıya ulaşılamaz.
ederek Tanrı kanıtlamasını içeriyor.
C seçeneğindeki yargı parçada geçen özgürlüğün ilahi
D) Bu argüman ateistlerin iyiliksever ve adil bir Tanrı ile otoriteye uygun biçimde ortaya çıkmasının kaçınılmaz ol-
dünyada var olan acı ve kötülükleri bir arada düşünmenin ması ifadesi ile uyuşmaz.
imkansız ve mantıksız olacağını öne sürerek Tanrı’nın
varlığını reddetmeye dayanmaktadır. D seçeneğindeki yargıya ulaşılmaz. Parçada iradenin is-
teme eylemi olduğu belirtilmiş davranışa dönüştürülme-
E) Bu argüman iyilik yapmak ya da kötülüklerden kaçın- sinden söz edilmemiştir.
mak gibi ahlaki deneyimlerimizin Tanrı’nın varlığına kanıt
E seçeneğindeki yargıya parçadan ulaşılamaz. Parçada
oluşturmasına dayanır.
Cevap: A özgürlük bizzat kendisi için doğruluğun devam ettirilmesi
olarak ifade edilmiştir.
Cevap: A

189
188 189