Page 220 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT FELSEFE

FELSEFE 15-17. Yüzyıl'da Felsefe

7. Felsefenin kendisinden önce ortaya koyduklarını güve- 8. “İnsanlar yalnız akıl ilkelerine göre yaşadıkları için birbir-
nilir bulmayıp matematik bilgi örneğine göre felsefede leriyle daima tabiatça zorunlu olarak uyuşurlar. Böylece
köklü bir düzeltme yapmalı düşüncesiyle yola çıkan insanların akıl ilkelerine göre yaşamalarını sağlamaya
R. Descartes, yeni bilgi yapısını oturtmak için aradığı çalışacağız. Aklın emrine göre yaşayan kimsenin kendi
o sağlam temeli “Düşünüyorum, öyle ise varım.” öner- kendisi için istediği iyilik erdeme göre yaşamaktır, yani
mesinde bulur. Buraya varmak için de uzun bir kuşku bilmektir. Öyle ise erdem peşinde koşan bir kimsenin
yolundan geçer. Ancak bulduğu dayanak öylesine sağ- kendi kendisi için istediği iyiliği, o, başka insanlar için de
lam, öylesine apaçıktır ki, bundan önce kuşkusunun isteyecektir.”
ortadan kaldırdığı bütün varlık çeşitleri -kendisi, Tanrı,
doğa gibi- yeniden gerçeklik kazanırlar ve güvenilir Spinoza’nın Etika isimli eserinden alınan bu parça-
olurlar. Gerçekliği bütün alanlarıyla yeniden kurma işin- ya göre erdemli olmanın şartı aşağıdakilerden han-
de Tanrı kavramı bir kaldıraç gibidir: “Bilince bakınca, gisine bağlanmıştır?
burada Tanrı kavramının bulunmakta olduğunu görü-
A) Ahlaki kararlarda başkasının iyiliğini gözetmeye
rüz.” der R. Descartes .
B) Kendisi için isteneni başkası için de istemeye
Bu parçaya göre R. Descartes'la ilgili aşağıdakiler- C) Duyguları tanıma ve bilmeye
den hangisi ileri sürülebilir?
D) İnsanlarla uyumlu yaşamaya
A) Kuşkuyu amaç olarak gördüğü
E) Aklın kurallarına uymaya
B) Duyuların bildirdiklerine güvendiği
Çözüm:
C) Her türlü bilginin imkânını reddettiği
Spinoza’ya göre insan, doğuştan gelen akıl ve mantık
D) Mutlak bilginin a priorik olduğu ilkelerine sahiptir. Bu ilkeler evrenin zorunlu yasalarıy-
la çelişmez. Parçada ahlaki eylemde bulunurken aklın
E) Bilgi edinmede aklı yetersiz gördüğü
ilkelerine uyumun insanı iyi eylemlere, aykırı hareket
etmenin ise kötü eylemlere yönelteceği söylenmektedir.
Çözüm: Buna göre bizden erdemli olmanın şartının neye bağ-
landığını bulmamız istenmektedir.
Bir rasyonalist olarak R. Descartes doğru bilginin kay-
nağının akıl olduğunu savunur. Parçada da bundan A) Parçada ahlaki eylemlerde bulunurken insanın iyi-
bahsedilmektedir. Kuşkuyu bir araç, bir yöntem olarak yi öncelikle kendisi için istemesi gerektiği sonrasında
kullanan R. Descartes sonunda kuşku duymakta olan başkasının iyiliğini gözetmesi gerektiği söylenmektedir.
kendisinden kuşku duyan zihninden ve kuşku duyma Dolayısıyla bu seçenek doğru değildir.
ediminden kuşku duyulamayacağı sonuca açık-seçik B) “Kendisi için isteneni başkası için de istemek” aklın
bir şekilde ulaştığını söyler. Metnin sonundaki cümle- ilkelerine göre hareket etmenin bir sonucu olarak ifade
den de anlaşılacağı üzere R. Descartes'a göre bilgi do- edilmiştir. Bu durumda erdemli olmanın şartı değil so-
ğuştan gelmekte ya da zihnimizde onları hazır bulmak- nucu olduğu söylenebilir. Dolayısıyla bu seçenek doğru
tayız. Sonuç olarak R. Descartes'a göre bilgi a prioriktir. değildir.
Dolayısıyla cevabımız D seçeneğidir.
C) Parçada duyguları tanıma ve bilmenin erdem ile iliş-
Diğer seçeneklere baktığımızda ise;
kisine değinilmemiştir. Tanıma ve kendini bilme parça-
A) Kuşkuyu amaç olarak görmek – R. Descartes kuş- da aklın emrine uyma ile aynı bağlam içerisinde veril-
kuyu amaç değil araç olarak görür. Kuşkuyu amaç edi- miştir. Dolayısıyla bu seçenek doğru değildir.
nenler septiklerdir.
D) Parçada insanların birbirleriyle uyuşuyor veya uyum-
B) Duyuların bildirdiklerine güvenmek – Bir rasyona- lu yaşıyor oluşunun sebebi olarak tabiatın zorunlu ya-
list olarak R. Descartes duyulara değil akla güvenmeyi saları verilmiştir. Uyumlu olmak ile erdem arasında
tercih eder. herhangi bir bağ kurulmamıştır. Dolayısıyla bu seçenek
doğru değildir.
C) Her türlü bilginin imkânını reddetmek – R. Descartes'a
göre doğru bilgi mümkündür ve kaynağı akıldır. E) Parçada, “Aklın emrine göre yaşayan kimsenin ken-
di kendisi için istediği iyilik erdeme göre yaşamaktır,
E) Bilgi edinmede aklı yetersiz görmek – R. Descartes yani bilmektir.” denilmektedir. Burada erdemli olmayı
bir rasyonalisttir. Aklı değil duyuları yetersiz görür. Açık aklın emrine uymaya bağlamıştır. Aklın emrine uymak
ve seçik bilgi akıldan çıkmaktadır. Akıl, zihin ya da bilinç demek aklın kurallarına göre hareket etmek demektir.
mutlak bilginin kaynağıdır.
Aklın kurallarına uyum ise bizi erdemli olmaya götüre-
Sonuç olarak bu seçenekler yanlıştır. cektir. Dolayısıyla bu seçenek doğrudur.
Cevap: E
Cevap: D

218 219