Page 14 - Seçmeli Psikoloji | 2.Ünite

2. ÜNİTE

OKUMA METNİ

BAĞLILIK VE BAĞIMLILIK
Bebeklik ve çocukluk döneminde sosyal
gelişimi etkileyen en önemli faktör fiziksel
ve psikolojik ihtiyaçlarin sağlikli bir şekil-
de karşilanmasiyla gelişen temel güven ve
bağlilik duygusudur. Bağlanma, bebek ile
ona temel bakim veren kişi arasinda oluşan
bağdir. Bebek fiziksel, duygusal, bilişsel yön-
den hizli bir gelişim gösterir. Bu hizli gelişim
döneminde ihtiyaçlarin ayni kişi tarafindan
karşilanmasi önemlidir. Bu ihtiyaçlar sadece
fiziksel değil sicaklik, sevgi, yakinlik, şefkat
ve dokunma gibi duygusal ve sosyal ihtiyaç-
lari da içerir. Bebek ile anne arasinda kuru- Görsel 2.30: Güvenli bağlanma
lan bağlanma duygusu bebeğin sonraki hayatini tüm yönleri ile etkiler (Görsel 2.30).
Bebeklik döneminde bakim veren kişiye bağimlilik doğal bir süreçtir çünkü henüz beceriler yeterli
düzeyde gelişmemiştir. Doğal olan bu bağimlilik, bakim veren kişinin davranişlarina göre ya devam eder
ya da sağlikli bir şekilde bağliliğa dönüşür. İhtiyaci olmadiği hâlde bebeğinin sürekli yaninda olan, başka
hiçbir şeyle ilgilenmeyen, bebeğini sürekli gözetim altinda tutan anneler bağliliğin bağimliliğa dönüşme-
sine zemin hazirlar.
Bebek büyüdükçe olgunlaşma düzeyine göre yeme, içme, yürüme, giyinme gibi becerileri tek başina
yapabilecek duruma gelir. Yeterince olgunlaşan çocuk bu işleri yapmaya isteklidir. Anne bu işleri çocuğun
tek başina yapmasina izin vermezse çocuk anneye bağimli olur. Bağimli çocuklar annesiz kaldiklari ortam-
larda zorlanirlar. Bu yüzden anaokuluna başlama sürecinde de zorluk yaşarlar.
Mary Ainsworth (Meri İnsvörd), bebek ve anne ile annenin yerine geçen kişi arasindaki bağlanma iliş-
kisini gözlemlemek için “Garip Durum Deney”ini yapar. Bu deneyde 11-17 aylik bebekleri, yaklaşik yirmi
dakika boyunca bir oyun odasinda gözlemleyerek yabancinin varliği, annenin yokluğu gibi durumlara be-
beklerin verdiği tepkileri inceler. Ainsworth yaptiği gözlemlerde, bebeklerin herhangi bir yabanciya tepki-
sinin anneye bağlanma şekline göre değiştiğini tespit eder. Bebekleri güvenli, kaygili ve kaçinan bağlanan
olmak üzere üç sinifa ayirir.
Oyun odasinda bebeğe yaşatilan deneyim aşağidaki şekilde gerçekleşir.
• Anne ve bebek gözlem odasina alinir.
• Anne ve bebek odada yalniz birakilir. Bebek odayi keşfederken anne ona katilmaz.
• Yabanci içeri girer, anneyle selamlaşir ve bebeğe yaklaşir.
• Anne sessizce odadan çikar, bebek ve yabanci odada kalir.
• Anne gelip bebeği rahatlattiktan sonra yine odadan çikar.
• Bebek odada tek başina kalir.
• Yabanci içeri girdiğinde anne odada yoktur.
• Anne tekrar içeri girip bebekle ilgilenirken yabanci sessizce dişari çikar.
Garip Durum Deneyi’nden elde edilen sonuçlara göre anneye güvenli bağlanan bebekler etrafta ba-
ğimsizca dolaşir, ara sira annelerinin yanina dönerler. Anne odadan ayrilinca üzülür, geri gelince sevinir-
ler. Kaygili bağlanan bebekler anne içerdeyken bile huzursuzdurlar. Anne gidince ağlar, gelince annenin
yanina koşar ancak anneye vurma ve anneyi tekmeleme gibi davranişlar gösterirler. Kaçinan bağlanan
bebekler ise anne yokken ağlamaz, anne gelince de herhangi bir tepki vermezler.
(http://dergipark.gov.tr/download/article-file/369647 adresinden yararlanilarak komisyon tarafindan düzenlenmiştir.
10.01.2018, s. 14-18)

46 PSİKOLOJİNİN TEMEL SÜREÇLERİ