Page 12 - Seçmeli Psikoloji | 2.Ünite

2. ÜNİTE

Çocukluk Dönemi (2-12 yaş): Erken çocukluk döneminde fi-
ziksel gelişim hızı bebeklik dönemine göre yavaşlar. Sinir sistemi
ve duyu organları büyük oranda gelişimini tamamlar. Büyük kas
gruplarının kullanıldığı yürümek, tırmanmak, atlamak, koşmak
gibi kaba motor becerileri hızla gelişir. Kaba motor becerilerindeki
gelişime bağlı olarak çocuğun fiziksel etkinlik düzeyi çok yüksek-
tir. Uzun süre bir yerde duramaz. Konuşmayı ve yürümeyi tam ola-
rak öğrenir. El-göz uyumunu sağlamaya başlar. Giyinme, yemeğini
yeme gibi öz bakım becerileri gelişir.
Çocuk, anne ve babadan bağımsız hareket etmeye başlar.
Kendini karşı cinsten ayırt edebilir. Doğru yanlış kavramlarını dö-
nem sonunda anlamaya başlar. Okuma yazmaya hazır hâle gelir
(Görsel 2.27). Çocukluk dönemi çocukların en çok soru sorduğu
dönemdir.
Ergenlik döneminin başlangıcını oluşturan orta çocukluk dö- Görsel 2.27: Çocukluk dönemi
neminde fiziksel gelişim önceki yaşlara göre daha yavaştır. Yavaş-
layan fiziksel gelişime bağlı olarak çocukta hareket etme beceri-
leri gelişir. Çocuk, el ve parmaklarındaki küçük kasların yönetilmesi olan ince motor becerilerini kontrol etmeyi
öğrenir. Böylece kalem tutmak, makasla kâğıt kesmek ve düğme iliklemek vb. becerilerde daha başarılı olur. Bu
dönemde belli bir yaşa kadar erkekler kızlara göre daha uzundur. Dönemin sonlarına doğru ise kızlar ergenliğe
girmeye başladığı için fiziksel olarak erkeklere göre daha hızlı gelişir.
Çocuklar bu dönemde bilgiyi sistemli ve mantıklı bir biçimde işlerler ancak bunu, bilgi somut biçimde verildiği
zaman yapabilirler. Soyut bilgilere henüz hazır değillerdir. Dil becerilerinde belirgin bir değişim yoktur sadece
daha iyi bir telaffuz ve daha geniş bir sözcük dağarcığına sahip olurlar.
Bu dönem çocuğun dış dünyaya açıldığı dönemdir. Çocukta anne babaya bağımlılık azalır, anne babadan farklı
rol model arama çabaları başlar. Okul ortamında daha fazla zaman geçiren çocuk için arkadaş grubunun önemi
artar ve çocuğun ilgisi evden sokağa kayar.
Akran grupları bu dönemin ikinci yarısı olan geç çocukluk döneminde daha fazla önem kazanır. Gruplar kız
erkek olarak ayrılır ve karşı cinse yönelik olarak kızdırmalar, sataşmalar, alay etmeler yoğunlaşır. Yeni fikirlerin ve
tutumların oluşmasında akran grubunun etkisi oldukça artar. Bu yaşta sorumluluk duygusu, vicdan, ahlak ve de-
ğerler sistemi gelişir.
Gelişen bilişsel süreçlerin etkisi ile hayali olan korkuların yerini gerçekçi korkular alır. Çocuğun yaşamında sağ-
lık, kişilik, aile, sosyal yaşam, kız erkek arkadaşlığı, okul ve meslek seçimi, din ve ahlak gibi konuları ön plana çıkar.
Çocukluktan yetişkinliğe geçiş süreci olan bu dönemin sonu ergenlik olarak adlandırılır.
Ergenlik Dönemi (12-18 yaş): Bu dönemde hipofiz bezinin büyüme hormonu salgılamasıyla biyolojik yapı-
da önemli değişmeler olur. Cinsiyet hormonlarının salgılanmasıyla
birlikte cinsiyet özellikleri gelişmeye başlar. Kızlar genellikle erkek-
lerden daha önce ergenliğe girer. Bu dönemde kollar, bacaklar, eller
ve ayaklar vücudun geri kalan bölümlerinden daha hızlı büyür ve
ses değişir.
Zihinsel alanda geçirdiği değişim sonucunda soyut kavramları
daha iyi anlayan ve kullanan gencin toplumsal olaylara, değerlere
ve politikaya olan ilgisi artar.
Yetişkinlik Dönemi (18-65 yaş): Yetişkin sayılabilmenin en
önemli ölçütü bağımsız olarak yaşamını yönetme sorumluluğunu
alabilmektir. Yetişkinliğe geçiş aynı zamanda aileden ayrılma döne-
midir. Üniversiteye, askere, iş için başka bir yere gitme, evlenme za-
manıdır (Görsel 2.28).
Evlilik yaşamıyla birlikte yetişkinin hayatında meydana gelen en
önemli değişiklik çocuk sahibi olmaktır. Sadece kendisi için değil ço- Görsel 2.28: Yetişkinlik dönemi
cukları için de iyi bir gelecek planlamak yetişkin için önemlidir.

44 PSİKOLOJİNİN TEMEL SÜREÇLERİ