Page 7 - Seçmeli Psikoloji | 2.Ünite

2. ÜNİTE

2.2.2. Psikolojik Süreçlerin ve Davranışların Genlerle İlişkisi

DNA’nın her basamağı nükleotit denilen organik yapılar-
dan oluşur. Bu nükleotitlerin farklı sayı ve sırada dizilimi farklı
fiziksel, duygusal, bilişsel ve davranışsal özelliklerin oluşu- Hücre
muna etki eder. Uygun nükleotitler bir araya gelerek kendi
etrafında dönüp bükülmüş bir merdiveni andıran ikili sarmal
yapıyı oluşturur. Bu sarmal yapılar birleşerek kromozomları
meydana getirir. Kromozomlar ise bireyin benzersiz genetik
şifresini belirler (Görsel 2.14).
Genetik bilimi canlılardaki çeşitlilik ve kalıtımı inceleyen
bilimdir. Epigenetik ise genlerin ne zaman, nerede ve ne kadar Nükleotit
çalışacağını araştırır. Doku ve hücrelerde bazı genler çalışırken Kromozom
bazıları suskun kalır. Yaşamın ilk yıllarında çalışmayan birçok
gen sonraki dönemlerde örneğin ergenlikte çalışmaya başlar.
Bu genlerin çalışmaya başlamasıyla vücutta bazı değişimler
olur. Epigenetik kalıtım denilen araştırmaların sonuçlarına DNA
göre DNA aracılığıyla anne babadan gelen kalıtımsal yapı de-
ğiştirilemez. Bu yapının çalışma şekli çevresel koşullara bağlı
olarak değişebilir. Örneğin genetik yatkınlığın önemli olduğu
bazı hastalıklarda yaşam tarzı, beslenme şekli, ruhsal durum
gibi etkenler bireyin hastalığa yakalanma riskini büyük ölçüde Görsel 2.14: DNA’nın yapısı
azaltır ya da artırabilir.
Genetik bilimindeki bu gelişmeler davranış genetiği adı altında yeni bir çalışma alanını ortaya çıkarmıştır.
Davranış genetiğinin amacı davranış, zekâ, kişilik gibi psikolojik süreçler ile genler arasındaki ilişkiyi incelemektir.
Epigenetik araştırmaların sonuçları, davranış ve psikolojik süreçleri açıklamak için sadece genlerin değil, genlerin
çalışma şeklini etkileyen çevresel faktörlerin de dikkate alınması gerektiğini ortaya koymuştur.

2.3. KALITIM VE ÇEVRENİN PSİKOLOJİK SÜREÇLERE VE
DAVRANIŞLARA ETKİSİ

KONUYA HAZIRLIK

Sizce davranışlar üzerinde kalıtım mı yoksa çevre mi daha etkilidir? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla
paylaşınız.

Kalıtımın ve çevresel faktörlerin davranışlar üzerindeki etkisi
psikolojide merak edilen ve araştırılan bir konudur.
Edinilmiş donanım olarak adlandırılan çevre, organizmanın
ilişki kurduğu varlıklar ve ortamın tümüdür. Organizma bu çevre
içinde doğar, büyür; çevreden aldığı etkilere tepki göstererek varlı-
ğını sürdürür. Doğum öncesi çevre, insanın anne karnında geçirdiği
yaklaşık dokuz ay on günlük süreyi kapsar. Yaşanılan bölge, şehir,
iklim koşulları, ev, okul ve gidilen diğer mekânların dekorasyonu,
bu ortamlardaki renk, ışık, basınç gibi özellikler fiziksel çevreyi oluş-
turur (Görsel 2.15). İnsanlar arası etkileşimden doğan, toplumsal
olay ve olgulardan oluşan çevre ise sosyal çevredir. Örf, âdet, gele-
nek ve görenekler bireyin kültürel çevresini oluşturur. Görsel 2.15: Fiziksel çevre

PSİKOLOJİNİN TEMEL SÜREÇLERİ 39