Page 6 - Seçmeli Psikoloji | 2.Ünite

2. ÜNİTE

OKUMA METNİ

BÖLÜNMÜŞ BEYİN AMELİYATI

Beyin, sağ ve sol olmak üzere iki
yarim küreden oluşur. Beynin sol yarim
küresi bedenin sağ yanina; sağ yarim
küresi ise bedenin sol yanina mesajlar
gönderir. Beynin sol ve sağ tarafindan
gelen sinirlerin bir kismi, omurilik so-
ğani adi verilen, omuriliğin beyin içine Sol Sağ
giren kisminda çaprazlaşir. yarım yarım
Sol yarim küre mantiksal ve rasyo- küre küre
neldir. Problemleri parçalara ayirarak
çözer. İşitsel, matematiksel ve somuttur.
İsimleri hatirlamada, ayrintilara odak-
lanmada ve sözel dili kullanmada iyidir.
Sağ yarim küre ise, duygusal ve sezgi-
seldir. Problemleri bütüne bakarak çö-
zer. Görsel, sanatsal ve soyuttur. Yüzleri
hatirlama, benzer özellikleri bulma Görsel 2.13: Beynin sağ ve sol yarım küreleri farklı işlevlere sahiptir.
ve beden dilini kullanmada iyidir (Görsel 2.13).
Her yarim küre farkli işlevlere sahip olmakla beraber bu işlevleri yerine getirirken iş birliği içinde
çalişir. Corpus callosum (korpus kallozum) denen köprüsel bir yapi iki yarim küreyi birbirine bağlar.
Bu yapi iki yarim küre arasindaki sinirsel iletişimi sağlar.
1960’li yillarda yapilan beyin ameliyatlarinda üst seviyedeki epilepsi hastalarinin sağ ve sol ya-
rim kürelerini birbirine bağlayan sinirsel iletişim aği kesildi. Böylece yarim kürelerin büyük oranda
birbirinden bağimsiz çalişmasi sağlanarak epilepsi nöbetlerinin bir yarim küreden diğerine geçmesi
engellendi. Yapilan bu çalişmalarla corpus callosum zarar görse bile insan beyninin çalişmaya de-
vam ettiği bilgisine ulaşildi. Normalde bir bütün olarak çalişma eğiliminde olan beynin, iki bağimsiz
yarim küreye ayrilmasiyla işlevsel olarak iki ayri beyin gibi çaliştiği tespit edildi.
Araştirmacilar operasyon geçiren hastalardan, beynin sadece belli bir yarim küresi tarafindan
kontrol edilen işleri yapmalarini istediler. Beynin sağ ve sol yarim kürelerinin birbirleriyle iletişimi
koptuğu için bilgi alişverişinin gerçekleşemediğini gördüler. Yaptiklari bu deneyle beynin sağ ve sol
yarim kürelerinin birbirinden bağimsiz ve farkli görevlerinin olduğunu kanitladilar. Örneğin gözleri
bağlanmiş olan deneğin tek eline bir kalem verip denekten bu nesnenin ne olduğunu adlandirmasini
istediler. Denek sağ eline verilen nesneyi kolayca adlandirdi çünkü sağ el konuşma merkezinin yer al-
diği sol yarim küre tarafindan yönetilmekteydi. Ayni işlemi sol eliyle tekrarlamasini istediklerinde ise
hastanin sol eline aldiği nesneyi sözel olarak ifade edemediğini gördüler. Sağ yarim küre tarafindan
yönetilen sol elin aradaki bağlanti kesildiği için bilgiyi sol yarim kürede bulunan konuşma merkezine
iletemediğini tespit ettiler.

(Doğan Cüceloğlu, İnsan ve Davranişi, s. 80-84; Rod Plotnik, Psikolojiye Giriş, s. 86 kitaplarindan
yararlanilarak komisyon tarafindan düzenlenmiştir.)

38 PSİKOLOJİNİN TEMEL SÜREÇLERİ