Page 186 - Sanat Tarihi -12

6. İSLAM VE TÜRK MİMARİSİ
ÜNİTE

Görsel 6.9
Ulu Camii, Kurtuba
İspanya’da Endülüs Emevileri Dönemi’nde Halife I. Abdurrahman
tarafından 786’da yaptırılan Kurtuba Ulu Camii (Görsel 6.9), mihrap
duvarına dikey olarak uzanan dokuz sahından ve revaklı avludan oluşur.
Görsel 6.10 Camide yüzlerce sütun ve iki katlı revaklar mevcuttur. 833’te II. Abdurrah-
Ulu Camii minaresi, Samarra
man Dönemi’nde yapılan eklemelerle cami genişletilmiştir. Yapının dikkat
çekici özelliği atlamalı olarak beyaz taş ve kırmızı tuğla ile örülmüş, iki
katlı at nalı ve dilimli kemerleri ile bu kemerlerin insanda bıraktığı renk ve
biçimsel etkidir. Mermer ve mozaik malzeme ile yapılan süslemelerde
Bunu biliyor musunuz ?
bitkisel motifler ile kûfi (köşeli Arapça yazı) yazılar bulunmaktadır.

Kûfe planı; mihrap duvarına dik
veya paralel uzanan sahınlarla Samarra Ulu Camii, Abbasi Halifesi Mütevekkil tarafından 848-852
bölünmüş bir cami planıdır. yılları arasında kûfe planlı olarak yaptırılmıştır. Cami, mihrap duvarına dik
uzanan yirmi beş sahından meydana gelmiştir. Günümüze yalnızca tuğlalı
dış duvarları ile minaresi ulaşmıştır. Yapılan kazılarda bitkisel motifli alçı
süslemeler ile çini parçaları bulunmuştur. Eser malviye (helezonik) şeklin-
deki anıtsal minaresiyle dikkat çekmektedir. Kare biçimli tabanlığa
oturtulmuş gövdesi, helezon biçiminde yükselen yapıyı rampa şeklinde
dolanan, tabandan en üst kısma doğru daralan koni şeklindedir (Görsel 6.10).

Türk Sanatında Cami

Türklerde ilk cami örneklerine, İslamiyet’i resmî din olarak kabul eden ilk
Türk devleti Karahanlılarda rastlanmaktadır. Karahanlılar Dönemi’nde Merv
şehri yakınlarında bulunan Talhatan Baba Camii (Görsel 6.11); dikdörtgen
biçimli, yanlara doğru küçük çapraz tonozlarla
genişletilmiş, tek kubbeli bir plana sahip olup
tamamen tuğladan yapılmıştır. Tuğlaların değişik
şekillerde dizilmesi ile süslemeler oluşturulmuştur.

Görsel 6.11 Karahanlılardan sonra İslamiyet’i kabul eden
Talhatan Baba
Camii, Merv Gaznelilerin en önemli camilerinden olan Leşker-i
Bazaar Ulu Camii (11. yy.), enine dikdörtgen
plana sahiptir. Mihrap duvarına uzanan iki sahın,
mihrap önünde dikey bir sahınla kesişmiş ve
üstüne kubbe yerleştirilmiştir.

186