Page 187 - Sanat Tarihi -12

İSLAM VE TÜRK MİMARİSİ 6.
ÜNİTE

Mihrap önü kubbeli cami planını geliştiren Selçuklular, yalnız İran’da
değil bütün İslam dünyasında kullanılan plan ve mimari şekiller ortaya
koymuşlardır. Cami mimarisinin en önemli anıtsal eserlerinden biri olan
İsfahan Mescid-i Cuması, 1080’de Melikşah tarafından yaptırılmıştır. 1121’de
yanan cami 1157’de Sultan Sencer tarafından yeniden inşa ettirilmiştir.
Medrese ve cami birleşiminin ve dört eyvanlı cami tipinin ilk örneği olan
eserde üç dilimli tromplarla kubbeye geçiş sağlanmıştır. Minarelerde zengin
tuğla süslemeleri dikkat çekmektedir (Görsel 6.12).

Anadolu Selçuklularına ait Konya Alaaddin Camii’nin inşasına 12. yy.
ortalarında başlanmış, 1220’de Alâaddin Keykubad Dönemi’nde bitirilmiştir.
Kûfe planlı caminin minberi abanoz ağacından yapılmıştır. Caminin mihrap
çevresi ve kubbelerinin içi çini süslemelidir. Ana giriş kapısında kesme taş,
mihrabında ise mermer kullanılmıştır. Avlusunda biri II. Kılıçarslan’a ait,
diğeri ise tamamlanmamış iki kümbet bulunmaktadır (Görsel 6.13).

Görsel 6.13
Alaaddin Camii, Konya
Anadolu’da sıklıkla görülen cami tiplerinden biri de ahşap direkli
Görsel 6.12
camilerdir. Anadolu Selçuklu Dönemi ahşap direkli camilerden biri olan Mescid-i Cuma, İsfahan
Ankara Arslanhane Camii (1298), mihraba dik beş sahınlı bir yapıdır.
Caminin mihrabı çini, mozaik ve alçı
süslemelerle, minberi ise ağaç işçiliği ile Bunu biliyor musunuz ?
dikkat çekmektedir. Ahşap direkli bir diğer
eser de Beyşehir Eşrefoğlu Camii’dir. Çarşamba (Samsun) Göğceli Camii
Eser, 1299’da yapılmış, bazilikal planlı ve (1206) Türkiye sınırları içinde ayakta
piramidal çatılı bir yapıdır. Orta sahını kalabilen en eski ahşap camidir ve
altına yapılmış kar kuyusu, çini mozaik yapımında hiç çivi kullanılmamıştır.
işlemeli mihrabı ve mihrab önündeki çini
mozaik kaplamalı kubbesi ile dikkat
çekmektedir (Görsel 6.14). Görsel 6.14
Eşrefoğlu Camii kubbesi, Beyşehir
Aydınoğlu Mehmet Bey tarafından 1312’de yaptırılan Birgi Ulu Camii kare
planlıdır. Eserde mihrap duvarına uzanan beş sahın bulunmaktadır. Orta sahın
diğerlerinden daha uzun olarak yapılmış, sahınlar sütunlarla ayrılmıştır. Yapı
kemerler üzerine ahşaptan yapılmış meyilli çatı ile örtülmüştür. Güneybatı cephe-
sinde yükselen minare firuze renkli sırlı tuğlaların baklava ve zikzak biçiminde Göğceli Camii iç görünüm
sıralanması ile süslenmiştir. Caminin mihrabı mozaik çinilerle kaplanmıştır.

187