Page 191 - Sanat Tarihi -12

İSLAM VE TÜRK MİMARİSİ 6.
ÜNİTE

Şah Cihan Hatun adına 1276’da yaptırılan Kayseri Döner Kümbet, on
iki köşeli, konik külahlı bir yapıdır. Anıtsal bir çadırı andıran eser, figürlü
plastik süslemeleriyle dikkat çekmektedir.

Anadolu’nun en önemli mezar anıtlarından birisi olan Tercan Mama
Hatun Kümbeti, 13. yüzyılda yapılmıştır (Görsel 6.23). Mumyalık üzerine
yükselen külahlı kümbeti ile Anadolu’da başka örneği olmayan bir yapıdır.
On bir nişli çevre duvarı ortadaki kümbeti daire biçiminde çevirmiştir.

Osmanlı Dönemi’nin önemli türbe-
Görsel 6.23
lerinden birisi Bursa Yeşil Türbe’dir. Mama Hatun Kümbeti, Tercan
Türbe Çelebi Mehmet Türbesi adıyla da
bilinir. 1421’de yaptırılan türbe; tuğladan,
sekiz köşeli prizma şeklinde yapılmış ve
türbenin üzerine kasnaklı bir kubbe otur-
tul- muştur. Türbenin çinileri turkuaz
renkli olduğu için türbe “Yeşil Türbe” adını
almıştır. Türbe içinde bulunan lahitler ve
türbenin içi üç metre yüksekliğe kadar
çinilerle süslenmiştir. Mihrap
özel çini işçiliği ile dikkat
çekmektedir (Görsel 6.24).
Görsel 6.24
Yeşil Türbe, Bursa
Dünyada mimarisiyle ünle-
nen türbelerden biri de Tac Mahal’dir. Eser Babür Sultanı
Şah Cihan tarafından son çocuğunun doğumu esnasında vefat
eden eşi, Banu Begüm (Mümtaz Mahal) adına yaptırılmıştır
(1631-1652). Tac Mahal, dünya kültür mirası listesinde yer
alan eserlerdendir. Bu eserin planı ve inşası İstanbul’dan
gönderilen Mimarbaşı Mehmet İsa Efendi ve ekibi tarafından
yapılmıştır (Görsel 6.25).

Görsel 6.25
6.2.3. Minareler Tac Mahal, Hindistan

Tarihin belirli dönemlerinde gözetleme kulesi, işaret ve yangın kuleleri
olarak kullanılan minareler İslamiyet’le beraber camilerin vazgeçilmez
ögelerinden olmuştur. Ezan okunması amacıyla yapılan ilk minareye,
Emeviler Dönemi’nde Şam Emeviye Camii’nde rastlanmaktadır.

Karahanlılara ait eserlerden olan Buhara Kalan Minare, 1127-1129
tarihleri arasında Arslan Han tarafından Mescid-i Cuma ile birlikte
yaptırılmıştır. Minare sekizgen bir kaide üzerine inşa edilmiş olup silindirik
bir gövdeye sahiptir. Tuğla işçiliği ile dikkat çeken eserde gövde, kuşaklar
hâlinde değişik geometrik süslemelerle kaplanmıştır.

Gazneliler Dönemi’nde, Gazne’de yapılan Sultan III. Mesud Minaresi
(1157), taştan bir kaide üzerine oturtulmuş olup sekiz köşeli yıldız
biçimindedir. Silindirik üst gövdesi deprem nedeni ile yıkılmıştır.

191