Page 33 - Tarih 11 | 1.Ünite

DEĞİŞEN DÜNYA DENGELERİ KARŞISINDA
OSMANLI SİYASETİ (1595-1774)

Kasr-ı Şirin Antlaşması’nın maddeleri esas alınarak yeni bir ant-
laşma imzalanmıştır.

Osmanlı Devleti ile İran arasında yapılan savaşlar sonunda, CEVAPLAYALIM
Kasr-ı Şirin Antlaşması’nın esas alınmasının nedenleri nelerdir?

1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı
XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti ile Rusya arasındaki mücadeleler-
de genelde Osmanlı Devleti barışın devamından yanayken Rus-
ya, saldırgan bir politika izlemiştir. Bunda Rusya’nın emellerini
gerçekleştirmek için XVIII. yüzyılda Osmanlıların içinde bulun-
duğu durumu fırsat olarak görmesi etkili olmuştur. Rus Çariçesi
II. Katerina'nın komşu devletlere karşı takip ettiği saldırgan poli-
tika ve yayılmacı siyaset önce Balkanlarda kendini göstermiş ve
Rusya, Lehistan üzerinde hâkimiyet kurmaya çalışmıştır. II. Katerina
(Görsel 1.37), Lehistan kralının ölümünden sonra kendisine bağlı
Stanislav’ı Leh Krallığı’na seçtirmiştir. Buna karşı Leh milliyetçi-
leri, Osmanlı Devleti'nden yardım ve himaye istemiştir. Rusların
yayılmacı politikalarından rahatsız olan Kırım hanı da Osmanlı
Devleti’nin Rusya'ya karşı harekete geçmesini istemiştir.

Devlet erkânından bazılarının teşvikiyle Lehistan’ı himaye etmek
için Rusya’ya 1768’de sefer yapılmasına karar verilmiştir. Rusların,
Osmanlı Devleti'ne ait Balta kasabasına saldırması sonrası Kırım
Hanı, Kırım Giray’ın 1769’daki seferi ile savaş başlamıştır. Ancak
Kırım Giray’ın ölümü üzerine yerine geçen Devlet Giray, Osmanlı
Devleti’ne destek olmak bir yana Kırım’da bile düzeni sağlayama-
mıştır. Ayrıca Sadrazam Mehmed Emin Paşa’nın ordunun sevk ve
idaresindeki yetersizliği, gerekli erzak hazırlığının yapılmaması,
askerlerin maaşlarının zamanında ödenmemesi gibi sebepler de Görsel 1.37
Osmanlı kuvvetlerini zor duruma sokmuştur. Buna karşın Rus or- II. Katerina (Büst)
dusunun daha hazırlıklı ve disiplinli olması, Osmanlı kuvvetlerini
zor duruma düşürmüştür.

Kırım Hanlığı, Altınorda Devleti’nin yıkılmasından sonra or-
taya çıkmıştır. Osmanlı Devleti’nin Kırım Hanlığına Mengli
Giray’ı getirmesi, Osmanlı Devleti ve Kırım Hanlığı arasında
yeni bir dönemi başlatmıştır. Bundan sonra Mengli Giray, Os-
manlı Devleti’nin dostuna dost, düşmanına düşman olmayı BİLİYOR MUSUNUZ?
ve hâmiliğini kabul etmiştir.

Rus ordusu Ukrayna, Azak ve Kafkaslar üzerinden üç cepheden
saldırmak için plan yapmıştır. Ayrıca Rusya, Balkanlardaki Orto-
doksları da kışkırtmaya çalışarak Sırbistan, Karadağ ile Eflâk ve
Boğdan’da ayaklanmalar tertip etmiştir.
1769-1770 kışında Rus orduları, Tuna’ya kadar ilerlemiş ve Eflâk
ile Boğdan’ın merkezi durumunda olan Bükreş’i işgal etmiştir.
1770’teki muharebede 100.000 kişilik Osmanlı ordusunun yaklaşık
üçte biri şehit olmuş, bir o kadarı da kaçarken Tuna’da boğulmuş-
tur. Mühimmat, top ve tüfekle birlikte ordunun bütün erzakı da
Rusların eline geçmiştir.

41