Page 33 - TARİH 9 - Ünite 2

İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ

2.6. KANUNLAR DOĞUYOR

“Oğul ile babanın arasına girilmez, TARTIŞALIM
Mayasıdır Hakan’ın, Türk töresi geçilmez!”
Türk Sözü
Türk töresinin siyasi ve sosyal hayata etkileri nelerdir?

Hukuk, toplum düzenini sağlamak için çıkarılmış ve devlet
eliyle güçlendirilmiş kurallar bütünüdür. İnsanların toplum
hâlinde yaşamaya başlaması ve ilk siyasi teşkilatların oluşma-
sıyla birlikte hukuka ihtiyaç duyulmuştur. İlk Çağ’da yapılan
hukuk kuralları kaynağını akıl, gelenek ve kutsal kitaplar-
dan almıştır. Yazının icadından önce hukuk kuralları, sözlü
olarak nesilden nesile aktarılmıştır. Ancak yazıyı kullanmaya
başlamalarına rağmen bazı milletler, hukuk kurallarını sözlü
olarak kullanmaya devam etmiştir. Türkler de sözlü hukuk
kurallarını uzun süre uygulamıştır. Hunlarda hukukun temelini,
kaynağını geleneklerden alan sözlü hukuk kuralları yani töre
oluşturmuştur. Coğrafyanın, hayat tarzının ve birlikte yaşama
tecrübesinin etkisiyle oluşan töre; yazılı olmamasına rağmen
sistemli, dinamik, etkili ve ihtiyacı karşılayacak bir yapıya
sahiptir. Törenin toplumda çok güçlü bir yaptırımı vardır.

Türk töresinde hırsızlık, cinayet ve ordudan kaçma suçla- ARAŞTIRALIM
rının cezası nedir? Bir metin hazırlayarak sınıfta okuyunuz.

Yazının icadıyla birlikte yazılı hâle gelen hukuk kurallarının ilk
örnekleri Sümerlerde görülür. Baştanrı tarafından hükümdar-
lığın kendisine verildiğini ifade eden Sümer Kralı Urkagina,
kötü idare sebebiyle meydana gelen yolsuzlukları, halkın
huzursuzluğunu ve hoşnutsuzluğunu gidermek için bir ada-
letname hazırlamıştır. Urkagina, yaptığı kanunlarda önceki
yöneticilerin rahiplerle birleşerek halkı sömürdüğünü ifade
etmiştir. Yaptığı düzenlemelerle de daha çok borç affı gibi ko-
nuları işlemiş ve halkı rahatlatmaya çalışmıştır (Görsel 2.43).

Urkagina Kanunları’ndan sonra Mezopotamya’da başka ka-
nunlar da yapılmıştır. Bu kanunlar içerisinde Babil Kralı Ham-
murabi’nin yaptığı kanunlar önemli bir yere sahiptir. Her ne
kadar Hammurabi kendini adaletin kralı olarak ifade etse de
kanunlarını Tanrı Şamaş’ın önünde durduğu bir stelin alt kıs-
mına yazdırmıştır. Bu stelde zayıfların ve öksüzlerin koruyu-
cusu, Tanrı adına ülkeyi yöneten, adil ve insancıl hükümdar Görsel 2.43
olarak kendisini tanıtır. Hammurabi Kanunları “dişe diş, göze Urkagina Kanunları tableti
göz” şeklinde değerlendirilen ve suçu işleyene aynı ağırlıkta (Sümerler)
cezayı içeren kanunlardır.
Hammurabi Kanunları hem daha önce yapılmış olan kanunla-
rın ve örf adet hukukunun bir derlemesiyle hem de zamanın
ihtiyaçları dikkate alınarak oluşturulmuştur. 282 maddeden
oluşan bu kanunların ön söz kısmında Baştanrı Marduk hak-
kında övücü sözler bulunmakta ve Marduk ile adalet tanrısı

57