Page 30 - TARİH 9 - Ünite 2

2. ÜNİTE

İlk Devletlerde Askerî, Sosyal ve Ekonomik Yaşam

Medeniyetlerin ekonomik yaşam ve askerî yapılarında coğraf-
ya belirleyici bir unsurdur. Tarihî çağların başladığı yer olan
Mezopotamya’da ekonomik hayatın temeli tarımdı. Kuraklık
ihtimaline karşı ürünün depolanması ve dağıtılması amacıyla
Sümerler, tapınaklarını depo olarak kullandılar. Bu ürünleri
kayıt altına almak için kullanılan semboller sayesinde çivi ya-
zısı icat edildi. Mezopotamya’da medeniyetin gelişimi yazının
bulunmasıyla hız kazandı. İhtiyaçları karşılamak adına yapı-
lan uzak mesafeli ticaret, bölge ekonomisi için hayati bir rol
oynuyordu. Bu ticari faaliyetler, Mezopotamya medeniyetinin
başka bölgelere yayılmasına da yardımcı olmuştur.

Mezopotamya’da toplum; soylular, din adamları ve köleler
gibi sınıflara ayrılmıştır. Halkın çoğunluğu tarım ve hayvan-
cılıkla uğraşan çiftçilerdir. Toplumda marangozlar, yazıcılar,
çömlekçiler, mimarlar, duvarcılar gibi zanaatkârlar ve zengin
tüccarlar vardır. Günümüz modern yaşamında hâlâ önemli
olan ulaşım, mimarlık, madenlerin işlenmesi, çömlekçilik,
dokumacılık, çiftçilik, kanal yapımı gibi pek çok medeniyet
unsurunun temeli, Mezopotamya’da atılmıştır. Ayrıca günü-
müzde de kullanılan çömlekçi çarkı, MÖ 4.500’lerde Sümerler
Görsel 2.39 tarafından kullanılmaya başlanmıştır (Görsel 2.39).
Çömlekçi çarkı heykeli
(Sümerler) Batı Anadolu’da zengin tarım alanlarına ve maden yataklarına
(Chicago Oriental Müzesi) sahip olan Lidyalılar, Kral Yolu’nu kullanarak ticarette gelişmiş
ve büyük bir refaha kavuşmuştur. Friglerin temel geçim kayna-
ğı ise tarım ve hayvancılıktır. Tarım, başta hukuk olmak üzere
Frig toplumunda hayatın her alanını etkilemiştir. Dokumacı-
lıkta da gelişen Friglerden günümüze kalan tekstil parçaları
vardır. İlk Çağ’da, Yunan coğrafyasında kurulan polisler, dağlık
arazi nedeniyle yeterli hububatı üretememiştir. Bazı şehirler
bu sorunu çevre bölgelerin kolonizasyonu yoluyla çözmeye
çalışmıştır. Bu şehir devletleri gıda ihtiyaçlarını karşılarken
ticari alanda da gelişme göstermiştir. Yunanlar; zeytinyağı,
şarap ve imal ettikleri malların ihracına karşılık buğday ve
hammadde ithal etmiş ve böylece ticari alanda da gelişme
göstermiştir. Yunan Yarımadası’nın coğrafi yapısından dolayı
İlk Çağ’da bu bölgede geniş topraklara hükmeden merkezî bir
devlet kurmak çok zordur. Bu yüzden bu coğrafyada Atina,
Sparta gibi şehir devletleri kurulmuştur.

Ülkeleri dışında ele geçirilen toprakları kendilerine bağlayarak
bazen de kendi vatandaşlarını o bölgeye yerleştirerek genellikle
ticari faaliyetlerde kullanmak amacıyla oluşturulan idarelere
BİLİYOR MUSUNUZ? koloni denir. Bu kolonilerin devletin idaresinde aktif olarak
kullanılmasına da kolonicilik denir.

Büyük İskender, Doğu Seferi’ni Pers İmparatorluğu’na ait
ticaret yollarını ele geçirmek amacıyla düzenlemiştir. 13 yıl
gibi kısa bir sürede Makedonya’dan Hindistan’a kadar geniş

54