Page 28 - TARİH 9 - Ünite 2
P. 28
2. ÜNİTE
Görsel 2.35
Atina Şehir Devleti İlk Siyasi Organizasyon Türleri
(Leo von Klenze, “Atina’daki
Akropolis ve Areus Pagus’un Kurak bir iklime sahip olan Mezopotamya, sulama kanalları
Yeniden İnşası”, 1846) aracılığıyla tarımın yapıldığı fakat hayvancılığın yapılabile-
ceği alanların sınırlı olduğu bir coğrafyadır. Bunun yanında
maden, kereste, taş gibi doğal kaynakların bölgeden uzak
olması, medeniyetin gelişmesi için büyük bir eksikliktir. Ancak
bütün bu yoksunluklar toplumun daha iyi organize olmasını
sağlamıştır. Bunun sonucunda Sümerlerde site olarak bilinen
şehir devletleri ortaya çıkmıştır. Babil Devleti benzer bir yapı-
da olsa da iktidarı ele geçiren güçlü krallar merkezî otoriteyi
daha da güçlendirmiştir. Bir diğer Mezopotamya medeniyeti
olan Asurlular ise istilacı bir yapıya sahiptir. Mezopotamya
dışında pek çok yeri yönetimine alarak imparatorluk görü-
nümüne kavuşmuştur.
Hititlerde kralın yanında Pankuş adında bir meclis vardır. Kral
alacağı kararlarda bu meclise danışmıştır. Tavananna denilen
kraliçe de yönetimde etkilidir.
Yunan medeniyetinin ortaya çıktığı coğrafya, dar bir sahil
şeridine sahip olması ve yüksek dağlarla birbirinden ayrıl-
ması nedeniyle burada merkezî devletler kurulamamış, polis
adı verilen şehir devletleri ortaya çıkmıştır. Atina ve Sparta
gibi polisler arasında bitmek bilmeyen mücadeleler yaşan-
mıştır (Görsel 2.35). Bu mücadelelerde ayakta kalabilmek
için şehir devletlerinin ordularını güçlendirme çabaları, geniş
kesimlerin siyasal haklar elde etmesinde ve siyasi yapının
Görsel 2.36 demokratik bir nitelik kazanmasında etkili olmuştur. Bu doğ-
Atina Eklesia Meclisi rultuda şehir devletlerinde kralın hak ve yetkileri meclisler
(Louis Loeb)
tarafından kısıtlanmıştır (Görsel 2.36). Kralın yetkilerinin
azalması, onu denetleyen meclislerin yetkilerinin artmasıyla
krallık artık saltanat olmaktan çıkmış ve krallar belirli bir sınıf
tarafından seçilmeye başlamıştır. Böylece soylular, iktidarı
ele geçirerek aristokratik yönetim anlayışını kabul ettirmiştir.
52
