Page 8 - Tarih 9 - Ünite 3

3. ÜNİTE

zopotamya ve Kuzey Suriye’deki Bizans birliklerini yenilgiye
uğratmıştır. Sasaniler, Hz. Ömer Dönemi’nde yapılan Nihavend
Savaşı’nda yenilmiş ve 651 yılında yıkılmıştır. Bundan sonra
İran, Kuzey Afrika, Hindistan, Orta Asya, Mısır ve Anadolu’da
çeşitli İslam devletleri kurulmuştur. Malazgirt Savaşı’ndan
sonra ilk dönem Türk Beylikleri ve Türkiye Selçuklu Dev-
leti’nin kurulmasıyla Anadolu Türk yurdu olmuştur. Türkiye
Selçuklu Devleti’nin zayıflaması sonucunda ikinci dönem Türk
beyliklerinden olan Osmanlılar, Bizans’ın Anadolu’daki bütün
topraklarını ele geçirmiştir. İstanbul içine sıkışan Bizans, sı-
radan bir devlet hâline gelmiştir. Orta Çağ boyunca varlığını
sürdüren Bizans İmparatorluğu, 1453’te İstanbul’un Fethi’yle
ortadan kaldırılmıştır.
Tarihte var olmuş siyasi organizas-
yonlarda coğrafya, siyaset, ekonomi
gibi unsurların yanında yöneten ki-
ASYA şilerin liderlik vasıfları da önemlidir.
AVRUPA Bu liderlerden biri de Moğol İmpara-
MOĞOL İMPARATORLUĞU
torluğu’nu kuran Temuçin’dir. Temu-
çin, 1206 yılında yapılan kurultayda
Anadolu Türk-Moğol boyları tarafından ka-
Çin ğan seçilmiş ve Cengiz adını almış-
tır. Boylar hâlinde yaşayan Moğollar,
Cengiz Han’dan önce teşkilatsız bir
şekilde yaşamıştır. Moğol boyları-
AFRİKA 0 1.000 km nı uzun mücadelelerden sonra bir
Harita 3.3 araya toplayan Cengiz Han, istila
Moğol İmparatorluğu hareketleri ile dünyanın en geniş kara imparatorluğunu kur-
muştur (Harita 3.3). Cengiz Han hayattayken imparatorluk
topraklarını dört oğlu arasında paylaştırmıştır.

Başlangıçta yalnızca bir Moğol boyunun önderi olan Cengiz
Han, ortalama 40 yıl içerisinde Eski Dünya’nın yaklaşık üçte
BİLİYOR MUSUNUZ? ikisine yakın bir kısmını ele geçirerek haklı bir ün kazanmıştır.

Bu dönemde Moğollar üzerinde Şamanizm’in önemli bir etkisi
vardır. Şamanların söyledikleri gerek toplum üzerinde gerekse
idareciler üzerinde etkilidir. Büyük Şaman, 1206 kurultayın-
da Temuçin’in Gök Tanrı tarafından seçildiği şeklinde keha-
nette bulunmuştur. Bu kehanetinde “Temuçin’le çocuklarına
dünyanın bütün topraklarını bağışladım ve kendisine Cengiz
Han ismini verdim.” şeklinde Gök Tanrı’nın kendisine haber
verdiğini söylemiştir. Böylece Cengiz Han’ın ve neslinin ilahi
soya dayandırılması Şamanlar tarafından sağlanmıştır. Bu
kutsallık Cengiz Han’dan sonra gelen hükümdarların, onun
soyundan gelmesini meşrulaştırmıştır.

CEVAPLAYALIM Gücün meşruiyet kaynağı bakımından Sasani, Bizans ve
Moğol imparatorluklarının benzerlik ve farklılıkları nelerdir?

70