Page 32 - Tarih 9 | 4.Ünite

4. ÜNİTE

Bulgarlar, II. yüzyılda Orta Asya’dan Avrupa’ya başlayan göçle ilk
olarak Hazar Denizi-Karadeniz arasındaki topraklara yerleşmiştir.
Hunlarla birlikte akınlara katılan Bulgarlar, 453’te Kafkasların ku-
zeyindeki topraklara gelmiştir. VI. yüzyılın sonlarına doğru Kuban
Nehri, Azak Denizi ve Karadeniz Bölgesi’nde yaşayanların katılmasıyla
Han Kubrat’ın (Kurt) liderliğinde Büyük Bulgar Devleti kurulmuştur.

Büyük Bulgar Devleti’nin yıkılmasından sonra 680’de Otuz-Ogurlar’dan
bir grup İtil (Volga) Bulgar Devleti’ni kurmuştur. Ticari ilişkiler sonu-
cu, İslamiyet’le tanışan Bulgarlar, X. yüzyılın ilk yarısında İslamiyet’i
kabul etmişlerdir. Doğu Avrupa’da Türk İslam kültürünün temsilcisi
olmuşlardır. Dobruca’nın güneyinde Asparuh (679-702) tarafından
kurulan Tuna Bulgar Devleti ise Boris Han Dönemi’nde Hristiyanlığı
resmen kabul etmiştir.

Oğuzlar, 630-682 yılları arasında Dokuz-Oğuz Kağanlığı altında
toplandılar. Daha sonra Kök Türk ve Uygur hâkimiyetine giren Oğuz-
lar, X. yüzyılda Oğuz Yabgu Devleti’ni kurdular. X. yüzyılın sonlarına
doğru İslamiyet’i kabul eden Oğuzlar, Büyük Selçuklu ve Osmanlı
gibi cihanşümul devletler kurmuşlardır.

Kıpçaklar, Batı Kök Türk topluluklarından olup kaynaklarda çoğun-
lukla Kumanlar adı altında anılmıştır. XI. yüzyılda Güney Rusya’ya
gelerek burayı ele geçiren Kıpçaklar, Bizans’a karşı akınlar düzenle-
miştir. Doğu Avrupa-Batı Sibirya bozkır bölgelerinin tamamını kap-
sayan bölge, İslam kaynaklarında “Deşt-i Kıpçak” (Kıpçak Bozkırı)
adıyla anılmıştır. 1250’de Mısır’da kurulan Memlûklular Devleti kısa
bir süre sonra Kuman-Kıpçak Türklerinin eline geçmiştir. Zaman
içerisinde bir kısmı Hristiyanlığı benimseyen Kıpçakların bir kısmı
da Kırım, Kafkaslar ve İdil Bulgarları ülkesinde Müslüman olmuştur.
Görsel 4.28
Kırgızlar’a ait balbal
Peçenekler, IX-XII. yüzyıllarda Karadeniz’in kuzeyindeki steplerde
yaşamıştır. Oğuzlar ve Hazarların baskısı sonucunda Karadeniz’in
kuzeyindeki topraklara gelerek Macarlar’ı buralardan uzaklaştırmıştır.
Peçenekler ilk defa 1035’te Tuna’yı geçerek Bizans topraklarına gir-
miş ve Bizans’a karşı akınlar düzenlemiştir. Bizans ordusunda paralı
askerlik yapan Peçenekler, Malazgirt Savaşı’nda Bizans ordusundan
ayrılarak Alp Arslan’ın ordusuna katılmıştır.

Kırgızlar, 840 yılında Uygur Devleti’ni yıkarak Ötüken’de devlet
kurdular. XIII. yüzyılda Moğolların, XIX. yüzyılda Rusların egemen-
liğine giren Kırgızlar, 1991 de bağımsız oldular. Türk edebiyatının en
güzel örnekleri arasında yer alan Manas Destanı, Müslüman Kırgız-
larla gayrimüslimler arasındaki mücadeleleri anlatır (Görsel 4.28).

Macarlar, Fin-Ugur kavimlerinin bir bölümü Karadeniz’in kuzeyindeki
bozkırlara inerek Onugurlarla kaynaşmıştır. IX. yüzyılın başlarında
Hazar egemenliği altında olan Macarlar, Peçeneklerin baskısıyla
batıya doğru göç etmiştir. 896’da Macaristan’a yerleşen Macarlar,
Hristiyanlığı benimseyerek Türk kimliğini kaybetmiştir.

118