Page 33 - Tarih 9 | 4.Ünite

İLK VE ORTA ÇAĞLARDA TÜRK DÜNYASI

4.5. İLK TÜRK DEVLETLERİ VE KOMŞULARI

İlk Türk devletlerinin komşuları (Harita 4.10) ile olan ilişki- TARTIŞALIM
lerinde ekonomik ve askerî unsurlardan hangisi daha etkili
olmuştur? Neden?

BİZANS
Hazar Denizi Aral Gölü OR T A A SY A Baykal Gölü
Ötügen
İMPARATORLUĞU

Beşbalık Karakurum
Siri Derya
Kaşgar Turfan
Amu Derya
SASANİLER
Maveraünnehir
Hotan
TİBET
ÇİN
HİNDİSTAN 0 650 km
Harita 4.10
İlk Türk devletlerinin komşuları
Eski Türk topluluklarındaki ekonomik yapı daha çok bozkır
kültürü etrafında şekillenmiştir. Orta Asya kültür çevrelerinde
yapılan kazılarda ortaya çıkan bulgular da bunu destekle-
mektedir. Ekonomik yapıyı büyük ölçüde etkileyen bu bozkır
kültürünün temelini hayvancılık, tarım, el sanatları ve ticaret
oluşturmaktadır.
Hunlar, temel geçim kaynağı olarak hayvancılıkla beraber
tarım, avcılık, balıkçılık, madencilik, dericilik ve ticaretle uğ-
raşmışlardır. Savaşçı özellikleri düşünüldüğünde yağma ve
ganimet de önemli bir kaynaktır. Madencilik konusunda demiri,
altını ve gümüşü çıkarıp işleyebilen Hunlar; başta Çin olmak
üzere yerleşik toplumlara kürk, at, et, deri, silah satmışlar,
karşılığında ise ipek, çay ve tahıl ürünleri almışlardır. Güçlü
oldukları dönemlerde ise İpek Yolu’nun uluslararası ticaretine
katılmışlar ya da bu yolu kontrol altına almışlardır.

Madencilik, ekonomik bir faaliyet olmanın yanı sıra dönemin
savaş sanayisinde Hunların üstün olmalarını sağlamıştır. Hun-
lar aynı zamanda her biri sanat eseri değerinde olan kalkan,
zırh, kılıç, mızrak, madenî tabak, heykel, kazan, ibrik, eyer
ve koşum takımları üretmişlerdir. Orta Asya’daki kurganlar-
da yapılan arkeolojik araştırmalar sonucunda ortaya çıkan
bu buluntular, aslında Türk bozkır topluluğunda ne kadar
kalabalık bir esnaf ve zanaatkâr kitlesinin de bulunduğunu
kanıtlamaktadır.

119