Page 7 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük - Ünite 2

2. Ünite

1. Azınlıkların kurduğu cemiyetler
Oku-yorum
2. Millî varlığa düşman cemiyetler
Gördesli Makbule
3. Millî cemiyetler Gördes Belediye alanında eşi Halil
Efe ile birlikte heykeli ve adına dü-
zenlenen bir park bulunan Gördesli
Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler Makbule’nin diğer kadın kahraman-
lardan önemli bir farkı, yeni evlendi-
Rum, Ermeni ve Museviler tarafından kurulan bu cemiyetlerin ortak amacı, ği eşi Halil Efe’den ayrılmamak için
dağılan Osmanlı İmparatorluğu topraklarından pay almak ve kendi devlet- onunla birlikte çarpışmalara katıl-
lerini kurmaktı. Bu amaçları doğrultusunda Wilson İlkeleri’nin 12. Madde- masıdır. Makbule, diğer bazı kadın
si’nden yararlanmak arzusuyla bulundukları bölgelerde nüfusça çoğunlukta savaşçılar gibi, kurtuluş gününü
oldukları iddiasında bulunuyorlar hatta sahte nüfus kayıtları düzenlemekten görmeden bir Yunan baskını sıra-
de çekinmiyorlardı. Kurdukları ve destekledikleri Rum ve Ermeni çeteleri ile sında başından aldığı yarayla şehit
düşmüştür. Tarih 17 Mart 1922’dir.
bölge halkını göçe zorluyorlardı. İtilaf Devletleri’yle işbirliği yaparak, çıkar- Zeki Sarıhan, Kurtuluş Savaşı Kadınları,
dıkları kargaşa ve isyanlarla da yeni işgallere bahane yaratacak zemin hazır- s. 229, s. 314. (Kısaltılmıştır.)
layıp Osmanlı Devleti’ni zor durumda bırakmayı planlıyorlardı. Bu cemiyet-
lerin başlıcaları şunlardır:

Mavri Mira: Megali İdea (Büyük Ülkü) amacıyla hareket ediyordu. Ana he-
defi Bizans İmparatorluğu sınırlarına yeniden ulaştırmaktı. İstanbul’da Pat-
rikhaneye bağlı olarak çalışıyordu. Yunan Kızılhaçı, Göçmenler Cemiyeti ve
Rum İzcilik Okulu tarafından destekleniyordu. Görünüşte göçmenlere yar-
dımda bulunmak gibi insani bir görev yapan bu kuruluşlar, perde arkasında
çetelere her türlü yardımda bulunuyordu.

Etniki Eterya: 1821’de Filiki Eterya adıyla Yunan isyanını Patrikhane ile
birlikte çıkaran cemiyettir. Daha sonra Etniki Eterya adını almıştır. Ateşkes
Anlaşması Dönemi’nde Batı Anadolu’da Rum nüfusunun artırılması ve Trab-
zon dolaylarında Pontus Rum Devleti’nin kurulması için çalışmıştır. Biyografi

Kara Fatma
Pontus Rum Cemiyeti: Cemiyetin asıl amacı, Karadeniz Bölgesi’nde Sam-
sun merkez olmak üzere bir Pontus Rum Devleti kurmaktı. Bu doğrultuda (Fatma Seher Erden)
kurdukları çetelerle Türk köylerini basarak Türklerin göç etmelerine neden (1888-1955)
olmak ve Yunanistan’dan göçmen getirterek bölgede nüfus çoğunluğunu elde Erzurum’da doğdu. Subay
etmek amacındaydılar. Doğu Karadeniz kıyılarında bir Pontus Devleti kurul- Derviş Bey’le evlenip Balkan
ması düşüncesi, Yunanistan’ın bağımsızlığını elde ettiği yıllara kadar gitmek- Savaşı’na katıldı. Dünya Sa-
tedir. Yunan Megali İdeası’nın (Büyük Ülkü) hedeflerinden biridir. vaşı’nda 9-10 kadınla Kafkas
Cephesi’ne gitti. Eşleri Erme-
Doğu Karadeniz Bölgesi’nin ne tarihî ne de sosyal yapısı bakımından Yuna- nilerce şehit edilmiş kadınlar-
nistan ile hiçbir ilgisi bulunmamaktadır. Bölgede ilk kurulan Pontus Krallığı la Ermenilere karşı çarpıştı.
Millî Mücadele döneminde
(MÖ 301-64) ile IV. Haçlı Seferi sonrası yine o bölgede kurulan Trabzon Rum oğlu, kızı ve kardeşleriyle be-
Devleti’nin (1207-1461) Yunanistan ile ilgisi yoktur. raber Bursa ve İzmit’in düş-
man işgalinden kurtarılması
Misyonerlik faaliyetleri de yürüten Merzifon Amerikan Kolejinin etkisiyle için çalıştı. 300 kişiyi aşkın
1904’te Pontus Cemiyeti kuruldu. I. Dünya Savaşı’nın çıkması bölgedeki müfrezesiyle Sakarya ve Baş-
Rumları harekete geçirdi. Osmanlı ordusundan firar eden Rumlar, çeteler komutan Meydan Muharebe-
kurarak Türk askeri ile çatışmalara girdi. Ruslar, Rum çetelerinin de yardı- leri’ne katıldı. Üsteğmen rüt-
mıyla Trabzon başta olmak üzere Karadeniz Bölgesi’nin bir kısmını işgal besiyle emekli oldu. Emekli
ettiler. İstanbul’daki Fener Rum Patrikhanesi ve ona bağlı kiliseler, Pontus maaşını Kızılay’a bağışladı.
1954’te TBMM’ce kendisine
Devleti kurma girişimine hız verdiler. Karadeniz Bölgesi’ndeki kiliseler ve tekrar aylık bağlandı. Ertesi
Rum okulları, cemiyet üyelerinin toplanma yeri ve silah deposu hâline geldi. yıl Erzurum’da öldü. Atatürk
Amasya Metropoliti Germanos ile Trabzon Metropoliti Hrisantos, çetelere ve Kurtuluş Savaşı Müzesi, T.C.
cesaret verip Pontus Devleti’nin kurulması düşüncesini uluslararası kuruluş- Genelkurmay Başkanlığı, s. 140.
lar önünde savundular.

Havza Genelgesi ilan edildi. Amasya Genelgesi ilan edildi.
1919 1919

28 Mayıs 22 Haziran 59