Page 9 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük - Ünite 2

2. Ünite

Kürt Teali Cemiyeti: İngilizlerin desteği ile İstanbul’da kurulan bu cemiye-
tin amacı, bağımsız bir Kürt devleti kurmaktı. Biyografi

İslam Teali Cemiyeti: İstanbul’da bazı medrese hocaları önderliğinde ku-
rulan bu cemiyetin amacı, hilafet ve saltanatı güçlendirerek kurtuluşu sağla-
maktı.

Wilson Prensipleri Cemiyeti: Halide Edip, Ahmet Emin, Refik Halit gibi
Osmanlı aydınları tarafından kurulan cemiyet, kurtuluşun ancak Amerika Halide Edip Adıvar
mandasına girmekle mümkün olabileceğini savunuyordu (Görsel 2.7). (1882-1964)
İstanbul’da 1882’de doğ-
İngiliz Muhipleri Cemiyeti: İngilizlerin desteği ile İstanbul’da kurulmuş- du. 1901’de Üsküdar Ame-
tur. Millî varlığa düşman cemiyetler arasındaki en etkililerinden biridir. Baş- rikan Kız Koleji’ni bitirdi.
ta Sadrazam Damat Ferit Paşa ve bazı devlet adamlarınca desteklenmiştir. Öğretmenlik ve müfettişlik
Cemiyetin ana gayesi, Osmanlı ve İngiliz dostluğunu güçlendirmek ve İn- görevlerinden sonra İstan-
giltere’nin koruyuculuğu altına girmeyi sağlayabilmekti. Cemiyetin üyeleri, bul Üniversitesinde Batı
Anadolu’da başlayan Kurtuluş Mücadelesi’ne bu nedenle karşı çıkmıştır. Edebiyatı dersleri okuttu.
İstiklal Savaşı başlayınca
Ankara’ya geçti. “Hali-
Hürriyet ve İtilaf Fırkası: 1911’de İttihat ve Terakki’ye karşı olanların kur- de Onbaşı” olarak savaşa
duğu partidir. Anadolu’da başlayan kurtuluş hareketini İttihatçıların işi olarak katıldı. Kadınların savaşa
gördükleri için bu harekete karşı çıkmışlardır. katkısını artırdı. 1926-1938
yılları arasında Avrupa ve
Sulh ve Selamet-i Osmani Fırkası: Ulemadan bir grup tarafından İstan- Amerika’da yaşadı. Türk’ün
bul’da kurulmuştur. Ülkenin kurtuluşunun ancak padişah ve halifenin emirle- Ateşle İmtihanı, Ateşten
rine uymakla mümkün olacağını savunmuşlardır. Gömlek, Vurun Kahpeye,
Dağa Çıkan Kurt adlı kitap-
larında İstiklal Savaşı’nın
Millî Cemiyetler olaylarını işledi. İstanbul’da
öldü.
İtilaf Devletleri, Mondros Ateşkes Anlaşması’nın 7. Madde’sini hukukî da- Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Mü-
zesi, T.C. Genelkurmay Baş-
yanak göstererek, ülkenin çeşitli yerlerine asker çıkarmaya başladılar. Bu ge- kanlığı, s. 140.
lişmelerden cesaret alan azınlıklar da kendi emelleri doğrultusunda harekete
geçerek, Türklere karşı taşkınlıklarını arttırdılar. İstanbul Hükûmeti’nin bu
duruma sessiz kalması karşısında Türk aydınları harekete geçtiler. Vatanı ko- Görsel 2.7: Halide Edip Adıvar
ruma ve bağımsız yaşama isteği doğrultusunda cemiyetler kurdular. Bölgesel
amaçlı kurulan bu cemiyetlerin ortak bazı özellikleri şunlardır:

1. Bölgelerinin Türklüğünü kanıtlamak çabasındaydılar. Bunun için de tarih-
sel gerçeklerle birlikte nüfus çoğunluğuna önem vermişlerdir.

2. Wilson İlkeleri’nin 12. Madde’sinden yararlanmak istemişlerdir.

3. Bölge halkının desteğini ve birliği sağlamak için geniş katılımlı kongreler
düzenlemişlerdir.

4. Haklarını savunmak, isteklerini iletmek için Paris Barış Konferansı’na ve
İstanbul’daki İtilaf Devletleri temsilcilerine heyetler göndermişlerdir.

5. Bölgelerini işgalcilere ve azınlıklara karşı savunmuşlardır.

Bu cemiyetlerin en önemlileri şunlardır:

Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Merkezi Edirne’dedir. Bölge-
nin Yunanistan’a bırakılmasına karşı mücadele etmiştir. Lüleburgaz ve Edirne
kongrelerini düzenlemiş, Osmanlı Devleti’ne bağlı kalmak mümkün olmazsa, Görsel 2.8: Trakya Paşaeli Müdafaa-i
bağımsız bir Trakya Cumhuriyeti kurmayı düşünmüşlerdir (Görsel 2.8). Hukuk Cemiyeti üyeleri

Mustafa Kemal Temsil Kurulu Başkanı seçildi. Balıkesir Kongresi toplandı.
1919 1919

61