Page 8 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük - Ünite 2

MİLLÎ MÜCADELE

1917’de ortaya çıkan ihtilal sonunda, Çarlık Rusyası’nın yıkılarak Sovyet
Rusya’nın kurulması üzerine, Rus ordusu Karadeniz Bölgesi’nden çekildi.
İstanbul Hükûmeti bölgede yeniden hâkimiyeti sağladı.
Mondros Ateşkes Anlaşması’nın imzalanmasından sonra Karadeniz Bölge-
si’ndeki Rumlar, Yunanistan’ın ve İtilaf Devletleri’nin kışkırtmaları ve yar-
dımlarıyla yeniden faaliyete geçtiler. Bir yandan yapılan göçlerle bölgedeki
Rum nüfus artırılmaya çalışılırken, Rum çeteleri de Türk köylerine saldırarak
onları yaşadıkları bölgeden göçe zorluyorlardı. Pontus çetelerinin bölgede
karışıklık çıkarma amaçları, Mondros Ateşkes Anlaşması’nın 7. Madde’si-
ne göre bölgenin İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmesini sağlamaktı. İş-
gal gerçekleşirse Pontus çeteleri, daha rahat hareket edebilecekler ve nihai
Görsel 2.5: Ermeni Patriği amaçları olan Pontus Devleti’ni kurabileceklerdi. Bu olumsuz gelişmelerin
Zaven Efendi yanı sıra, Pontus çetelerinin Karadeniz Bölgesi’nde yaptığı eylemler, Mustafa
Kemal’in Samsun’a müfettiş olarak gönderilmesine ve Millî Mücadele’nin
başlamasına da zemin hazırlamıştır.

Millî Mücadele’nin başlangıcında, Pontus çeteleri ile savaşacak yeterli kuv-
vet olmadığından bu çetelerin üzerlerine yeteri kadar gidilemedi. BMM
Hükûmeti ancak 9 Aralık 1920’de “Merkez Ordusu” adı altında yeni bir
ordu kurduktan sonra, Pontus çetelerine karşı etkili bir mücadeleye girebildi.
Pontusçuluk faaliyetlerine karışan din adamları sınır dışı edildi, bir kısmı ise
İstiklal Mahkemelerinde yargılandı. Cumhuriyet Dönemi’nde yapılan nüfus
mübadelesi sonucunda Rumların Anadolu’yu terk etmesi ile Pontus Cemiye-
ti’nin varlık nedeni de ortadan kalktı.

Pontus sorunu, Lozan Barış Antlaşması ile tarihe karışmış olmasına rağmen,
Yunanistan yapay olarak Pontus meselesini gündeme getirmeye devam et-
miştir. Özellikle 1985 yılından itibaren sözde “Pontus Soykırımı” iddialarına
hız vermiş, 19 Mayıs gününü sözde “Pontus Soykırımı’nı Anma Günü”olarak
Görsel 2.6: Ermeni komitacıları kabul eden tarihî gerçeklerle uyuşmayan bir yasa çıkarmıştır.

Taşnak Sütyun ve Hınçak Cemiyetleri: Amaçları Doğu Anadolu’da ve
Çukurova yöresinde Ermeni Devleti kurmaktı. Ermeni Patriği Zaven Efendi
tarafından yönetilen Hınçak Komitesi, Mavri Mira Cemiyeti ile de iş birliği
yaptı (Görsel 2.5-2.6). ABD’nin desteğini almaya çalıştılar. Bunun üzerine,
Bilgi Notu Amerikan mandasında kurulması tasarlanan Ermenistan Devleti meselesini
incelemek için ABD Başkanı Wilson, General Harbord’ı (Harbırd) görevlen-
Sine-i millete dönmek: Görev ve
yetkilerinden vazgeçerek, sıradan dirmiştir.
bir vatandaş olarak halkın içine
dönmek, milletin bir ferdi olarak Alyans İsrailit ve Makabi Cemiyetleri: Bu cemiyetlerin amacı Filistin’de
mücadeleye devam etmek anlamı- İsrail Devleti’nin kurulmasını sağlamaktı. Osmanlı Devleti’nde yaşayan Ya-
na gelen bir kavramdır. hudilerin ticari çıkarları için uğraşmıştır.
Sıra Sizde Osmanlı Dönemi’nde azınlıklar geniş haklara sahip olmalarına
rağmen Milî Mücadele Dönemi’nde neden işgalci güçlerle iş
birliği yapma gereği duymuşlardır?
Millî Varlığa Düşman Cemiyetler
Millî varlığa düşman cemiyetlerin çoğu İtilaf Devletleri’nin, özellikle de İn-
gilizlerin desteğiyle kurulmuş ve yönlendirilmişlerdir. Bu cemiyetler, halkın
gücüne dayanarak bağımsızlığın sağlanabileceğine inanmadıkları için İstan-
bul Hükûmeti’nin politikalarını desteklemişler ya da güçlü bir devletin manda
ve himayesini istemişlerdir. Bu cemiyetlerin faaliyetleri millî birliği bozucu
sonuçlar doğurmuştur.

Mustafa Kemal askerlikten istifa etti.
Sine-i millete döndü. Erzurum Kongresi toplandı.
1919 1919

60 23 Temmuz-7 Ağustos