Page 8 - T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük - Ünite 3
P. 8
ATATÜRKÇÜLÜK VE TÜRK İNKILABI
3. 3. SİYASİ ALANDA YAPILAN İNKILAPLAR
Görsel 3.7: Millî iradenin en yüksek organı TBMM
Araştır Öğren Paylaş
Çağdaş bir devletin varolabilmesi için gereken en temel kurum ve
kavramlar neler olmalıdır?
Hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir.
3. 3. 1. Saltanatın Kaldırılması
Millî Mücadele yıllarında hem İstanbul Hükûmeti’nin hem de Ankara’da
TBMM Hükûmeti’nin olması, ülke yönetiminde ikilik oluşturmuştu. Millî
Mücadele yıllarında öncelikle vatanın kurtarılması amaçlandığından, bu me-
selenin çözümü nihai zaferin kazanılmasından sonraya bırakılmıştı.
Büyük Taarruz sonucu Anadolu’da Yunan işgali sona erdirilmiş, İtilaf Devlet-
leri ile 11 Ekim 1922’de Mudanya Ateşkes Anlaşması imzalanmıştı. Böylece
ülkenin tek siyasi gücü fiilen TBMM Hükûmeti olmuştu (Görsel 3.7). İtilaf
Devletleri, İsviçre’nin Lozan kentinde toplanacak olan barış konferansına
TBMM’nin yanı sıra İstanbul Hükûmeti’ni de davet ettiler. İstanbul Hükû-
meti de Ankara’ya barış konferansına birlikte katılmayı teklif etti. Bu teklife
karşı Atatürk derhâl şu cevabı gönderdi: “Barış konferansında Türkiye Dev-
leti yalnız ve ancak TBMM Hükûmeti tarafından temsil olunur.” Oluşan bu
durum TBMM Hükûmeti’ni ülkedeki siyasi ikilik sorununu çözme yönünde
harekete geçmeye zorladı.
Ülkenin tek siyasi otoritesi olan TBMM Hükûmeti’nin bu fiilî durumunu
resmî hâle getirmek için TBMM üyeleri tarafından bir kanun teklifi hazırlan-
Bilgi Notu dı. Bu kanun teklifi, saltanat ve halifeliğin birbirinden ayrılmasını ve saltanat
makamının kaldırılmasını içeriyordu. Fakat meclisteki bazı üyeler bu teklife
23 Nisan 1920’den 1 Nisan karşı çıktılar. Kanun teklifini komisyonlara havale ederek zaman kazanma-
1923’e kadar görev yapan TBMM, ya çalıştılar. Meclisteki havanın gerginleştiğini gören Atatürk’ün yaptığı ko-
I. TBMM olarak adlandırılır. nuşmayla 1 Kasım 1922’de TBMM, saltanatın kaldırılmasına ilişkin kanun
İsmet Paşa ilk cumhuriyet hükûmetini kurdu. Halifelik kaldırıldı.
1923 1924
106 30 Ekim 3 Mart
