Page 9 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 | 1.Ünite

GİRİ

Psikolojinin edebiyata vereceği en büyük desteklerden biri, yine onun ruhuna uygun olan insanın iç
evreniyle ilgili tespitleri olacaktır. Özellikle roman ve hikâye tahlillerinde başvurulan şahıs kadrosu tas-
niflerinde psikolojiden oldukça detaylı bilgiler alınabilir. Günümüzde, insan ruhuyla bedeni arasındaki
ilişkilerin tahlili geçmişe göre daha kolaydır. Bedenin, içinde bulunduğu ruh durumuna göre biçimlen-
diği, kas sistemlerinin, kan basıncının ruh durumunu yansıttığı artık bilinmektedir. Ruhun, beden üze-
rindeki etkisine ilişkin pek çok şey zaten öteden beri bilinmekteydi. Ne var ki bu bilgiler ancak şimdi
yerli yerine oturtulabilmiştir. Ruhun beden üzerindeki etkisini belli eden ve herkeste düzenli gözlem-
lenip günlük yaşamda en sık karşılaşılan bir örnek olarak içteki duygu ve heyecanların dışavurumunu
gösterebiliriz. Bir insanın hemen bütün ruh durumları, yüz kaslarının gerilim ve gevşemelerinde, ba-
kışlarında, cildinin kanlanmasında, sesinde, kol ve bacaklarının, en başta ellerinin duruşunda açığa
vurur kendini. Ruh durumlarına eşlik eden bu belirtiler, söz konusu kimselere çok vakit hiçbir yarar
sağlamadığı gibi, içlerinden geçenleri başkalarından gizlemek istiyorlarsa, bu isteklerine aykırı düşer.
Gelgelelim, başkaları için güvenilir ipuçlarıdır hepsi; ilgili ipuçlarına dayanarak bir kimsenin ruhunda
neler olup bittiğini anlayabilir, o kimsenin ağzından çıkacak bilinçli sözlerden daha çok bu ipuçlarına
bel bağlayabiliriz.
(…)
Kuşkusuz, edebiyat biliminin psikoloji biliminden alacakları edebiyat biliminin ufkunu daha da ge-
nişletip onun hareket kabiliyetini daha üst boyutlarına taşırken; psikolojinin de kendi alanını genişlet-
mek ve hareket kabiliyetini artırmak için edebiyat biliminden alacağı pek çok unsur vardır.
İsmet EMRE, Edebiyat ve Psikoloji

METİNDE GEÇEN BAZI KELİME VE KELİME GRUPLARI

açığa vurmak : Belli etmek, ortaya çıkarmak.
bel bağlamak : Birisinin kendisine yardımcı olacağına inanmak, güvenmek.
disiplin : (Metinde) Öğretim konusu olan veya olabilecek bilgilerin bütünü; bilim dalı.
kabiliyet : Yetenek.
tahlil : Çözümleme, analiz.

yalıtmak : Herkesten veya her şeyden ayırmak, bir kenara koymak.

METİN VE TÜRLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

Okuduğunuz metin, edebiyatın psikoloji ve psikiyatri ile ilişkisi hakkında bilgi vermeyi amaçlayan
öğretici bir metindir. Bu metinde edebiyat ve psikolojinin birbirinden ne zaman yararlanmaya başla-
dığından söz edilmiş, edebiyat ve psikolojinin özellikleri üzerinde durulmuştur. Ayrıca ruhsal çözüm-
leme yapan edebî türlerde edebiyatın psikoloji ve psikiyatri biliminden yararlandığı, psikolojinin de
doğal olarak edebiyattan etkilendiği kısaca anlatılmıştır.
Öğretici bir nitelik taşıdığı için okuduğunuz metinde nesnel bir anlatım tercih edilmiş, kelimeler
çoğunlukla gerçek anlamlarıyla kullanılmıştır.
Edebiyat, insan yaşamını konu alır; bu nedenle edebiyatla psikoloji sıkı bir ilişki içindedir. Edebi-
yatın kimi türlerinde örneğin gerçekçi hikâyelerde, romanlarda, oyunlarda; psikolojik bir olayın için-
de yaşayan insanın betimleme ya da ruhsal çözümlemesi yapılır. Böylelikle edebiyatın bilim, psikolo-
ji ve psikiyatriyle ilişkisi ortaya çıkar.

19