Page 134 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
7 TÜRKİYE'NİN DIŞ POLİTİKASI

Kıbrıs Sorunu’nun “ilhak” ve “tak-
sim” tezleri arasına sıkışıp kalmasın-
dan kaynaklanan çözümsüzlük, terörü
tırmandırdı. Bu durumun bölge barı-
şına zarar vermesi üzerine NATO ve
ABD, iki ülkeye baskı uygulamaya baş-
ladı. Bu baskı üzerine, Türk ve Yunan
hükûmetleri, 5-11 Şubat 1959 tarihle-
rinde Zürih’te bir araya geldi. Zürih Gö-
rüşmeleri sonunda Kıbrıs’ta bağımsız
bir cumhuriyetin kurulması konusunda
anlaşmaya varıldı.
Zürih Antlaşması’nın ardın-
dan İngiltere, Türkiye ve Yunanistan
Görsel 7.22 Kıbrıs Cumhuriyeti Kuruluş Antlaşması’nın imza
hükûmetleri ile Kıbrıs’ın Türk ve Rum
töreni, konuşma yapan kişi Makarios, geri planda İngiltere’nin
temsilcileri arasında 19 Şubat 1959
Kıbrıs valisi Sir Foot (solda) ve Dr. Fazıl Küçük (sağda)
tarihinde Londra Antlaşması imzalandı
(Görsel 7.22).
Bu iki antlaşma ile Kıbrıs’ta iki toplumlu bir cumhuriyet kuruldu. Zürih ve Londra antlaşmalarıyla
temelleri atılan Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’nın dayandığı başlıca esaslar şunlardan oluşuyordu:
Ada’da Rum ve Türk cemaatlerinin yaşadığı kabul edilecekti.
Cumhuriyet’in yönetimini sağlayacak bir yasama meclisi kurulacak, bu meclisin %70’i Rum,
%30’u Türk üyelerden oluşacaktı.
Cumhurbaşkanı Rumlardan, yardımcısı Türklerden (Görsel 7.23) seçilecek, başkan ve yardım-
cısı veto yetkisine sahip olacaktı.
Bakanlar Kurulu 7 Rum ve 3 Türk üyeden oluşacaktı.
İki bin kişilik ordunun %60’ı Rumlardan; %40’ı Türklerden seçilecekti.
Cumhuriyet’in resmî dili Türkçe ve Rumca olacaktı.
Kıbrıs’ın beş büyük şehrinde (Lefkoşa, Limasol, Magosa, Baf, Larnaka) Türkler ve Rumların
ayrı belediyeleri olacaktı.
Zürih Antlaşması’na ek olarak
imzalanan Garanti Antlaşması, Kıbrıs
Anayasası’nın ayrılmaz bir parçasını
oluşturuyordu. Garanti Antlaşması’na
göre Kıbrıs’ta anayasal düzen bozula-
cak olursa bu düzeni yeniden yerleştir-
mek üzere üç garantör devlet (İngiltere,
Türkiye ve Yunanistan) birbirlerine da-
nışacaklar; bir uzlaşma sağlanamazsa
üç devletten biri, anayasal düzeni yeni-
den tesis etmek üzere tek başına mü-
dahale hakkına sahip olacaktı.
21 Temmuz 1960’ta İngiltere
Parlamentosunda yapılan görüşme-
lerde Bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti’nin
Görsel 7.23 Kıbrıs Türk toplumu lideri
kurulması kabul edildi. Ardından Kıb-
Dr. Fazıl Küçük tören sırasında
rıs Cumhuriyeti Anayasası, 16 Ağustos
1960’ta yürürlüğe girdi. Böylece Kıbrıs
Cumhuriyeti resmen kurulmuş oldu.

134