Page 135 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
TÜRKİYE'NİN DIŞ POLİTİKASI 7

D. 1960-1980 DÖNEMİ
HAZIRLIK ÇALIŞMASI

1. 1960-1980 döneminde Türk dış politikasını etkileyen konular hakkında neler söyleyebilirsiniz.
ANAHTAR SÖZCÜKLER

Akritas Planı, BM Barış Gücü, Cenevre Konferansı, hava sahası, Johnson Mektubu, Kanlı Noel, kara
suları, Katma Protokol, Kıbrıs Barış Harekâtı, kıta sahanlığı, Küba Füze Krizi, Ortaklık Antlaşması

Bilgi Kutusu

27 MAYIS 1960 SİLAHLI KUVVETLER BİLDİRİSİ
27 Mayıs askerî müdahalesinin yapıldığı gün, müdahale yapanlar Türk radyolarından yayınlanan konuş-
malarında Türk dış polit kasının değişmeyeceğini şu sözlerle ifade etmişlerdir: “Müt ef klerimize, kom-
şularımıza ve bütün dünyaya hitap ediyoruz. Gayemiz Birleşmiş Milletler Anayasası’na ve insan hakları
prensiplerine tamamen riayet r. Büyük Atatürk’ün “Yurt a sulh, cihanda sulh.” prensibi bayrağımızdır.
Bütün it faklarımıza ve taahhütlerimize sadığız. NATO’ya inanıyoruz ve bağlıyız. CENTO’ya bağlıyız…”
“S. İnan, E. Haytoğlu, Yakın Dönem Türk Polit k Tarihi, s.145.”

Aklınızda Bulunsun

1960-1980 dönemi Türkiye’nin hem içeride hem de dışarıda ciddi sorunlarla karşı karşıya kaldığı bir dönemdir.
27 Mayıs 1960 askerî müdahalesi, 12 Mart 1971 askerî muht rası ve 12 Eylül 1980 askerî müdahalesi olmak
üzere Türkiye üç kere askerî müdahale yaşamış; yirmi bir ayrı hükûmet kurulmuş ve Dışişleri Bakanlığı on dört
kez el değişt rmişt r. Ülke içinde başlayan ideolojik çat şmalar, özellikle 1970’li yıllarda, Türkiye’nin iç güvenlik
ve ist krarını tehdit eden boyutlara ulaşmışt r.

Bu dönemde Türkiye’yi meşgul eden konular genellikle Kıbrıs Sorunu’nun etkisinde meydana
gelmiştir. Bu doğrultuda Türkiye’nin Amerika ve Yunanistan’la ilişkileri Kıbrıs Sorunu’nun gölgesinde
gelişmiş, Türkiye-SSCB ilişkileri, Türkiye-ABD ilişkilerine göre şekillenmiştir. Türkiye’nin Orta Doğu poli-
tikasında temel etken ise İsrail faktörü olmuştur.

1. Kıbrıs Sorunu
Bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurul-
masıyla Ada’da sağlanan barış uzun sürme-
di. Rumların ENOSİS’ten vazgeçmemeleri ve
Anayasa’nın Türklere tanıdığı hakları kabullen-
memeleri, Ada’da gerginliği tırmandırdı.
Kıbrıs’ı Türklerle paylaşmak istemeyen
Rumlar, Ada ile ilgili planlarını silah zoruyla
hayata geçirmeye karar verdiler. Rum ve Türk
toplumları arasında 21 Aralık 1963 tarihinde
başlayan olaylar, çatışmaya dönüştü. 24 Aralık
1963’e kadar devam eden olaylarda 24 Türk
öldürüldü. Tarihe “Kanlı Noel” adıyla geçen bu
olaylar, Ada’daki Türk varlığına son vermeyi
amaçlayan “Akritas Planı”nın bir parçasıydı. Bu Görsel 7.24 26 Aralık 1963 tarihli gazete
gelişme üzerine Türk jetleri, 25 Aralık 1963’te
Lefkoşa semalarında uçmaya başladı. Ada’da bulunan 650 kişilik Türk askerî birliği, Lefkoşa’daki Türk
kesimini koruma altına aldı (Görsel 7.24).

135