Page 130 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
7 TÜRKİYE'NİN DIŞ POLİTİKASI

Amerikan Kongresinde “Yunanistan ve Türkiye’ye Yardım Yasası” adıyla kabul edilen tasarı, 22
Mayıs 1947’de Başkan Truman tarafından onaylandı. Bu yasaya göre Amerikan Hükûmeti, Yunanis-
tan’a 300 milyon; Türkiye’ye 100 milyon dolarlık yardım yapılmasını kabul ediyordu.
Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri arasında 12 Temmuz 1947 tarihinde bir yardım antlaşma-
sı imzalandı. Hibe şeklindeki bu yardım, nakit olarak değil, ABD’nin askerî malzemelerinin Türkiye ve
Yunanistan’a transferi şeklinde, 1947 ile 1949 yılları arasında kullanılmıştır.

ETKİNLİK

Aşağıdaki metni okuyunuz. ABD’nin Türkiye ve Yunanistan’a yardımda bulunma nedenlerini
değerlendiriniz.

ABD Başkanı Harry S. Truman’ın ABD Senatosu ve Temsilciler Meclisinde Yaptığı Konuşma
(12 Mart 1947)
“Dünyanın özgürlüğe gönül vermiş halkları için, bağımsız ve ekonomik açıdan istikrarlı bir
devlet olarak Türkiye’nin geleceği, şüphesiz Yunanistan’ınkinden daha önemsiz değildir. Türkiye’nin
şu anda içinde bulunduğu şartlar Yunanistan’ın içinde bulunduğu şartlardan son derece farklıdır.
Türkiye, Yunanistan’ın başına gelen felaketleri yaşamamıştır. Savaş sırasında hem ABD hem de
İngiltere, Türkiye’ye maddi destekte bulunmuştur.
Türkiye’nin yine de şimdi desteğimize ihtiyacı var.
Türkiye savaştan beri ulusal birlik ve beraberliğini korumak için gerekli olan modernleşmeye
ivme kazandırmak amacıyla gerek ABD’den gerek İngiltere’den maddi destek sağlamaya çalış-
mıştır. Türkiye’nin millî birlik ve beraberliği Orta Doğu’da düzenin korunabilmesi için son derece
önemlidir.
İngiliz Hükûmeti, kendi içinde bulunduğu zor durum ve güçlükler nedeniyle Türkiye’ye verdiği
mali ve iktisadi desteği daha fazla sürdüremeyeceğini bildirdi.
Yunanistan örneğinde olduğu gibi, Türkiye’nin, ihtiyaç duyduğu yardımı mutlaka alması gere-
kiyorsa ABD bu yardımı sağlamak zorundadır. ABD bu yardımı sağlayabilecek tek ülkedir.
…Yunanistan’ın yönetiminin silahlı bir azınlığın eline geçmesi durumunda bu, komşu ülke
Türkiye’yi de hemen, ciddi bir biçimde etkileyecektir. Karmaşanın, istikrarsızlığın bütün Orta Doğu’ya
yayılma ihtimali son derece yüksektir.
Bu kader anında, Yunanistan ve Türkiye’ye gerekli yardımı yapamazsak bunun etkileri hem
Batı’da hem de Doğu’da yaşanacaktır.
Acilen büyük bir kararlılıkla harekete geçmek zorundayız.
Bu yüzden Türkiye’ye ve Yunanistan’a gerekli desteği sağlamak amacıyla Kongre’den 400
milyon dolar kullanabilme yetkisi istiyorum…”

“S. İnan, E. Haytoğlu, Yakın Dönem Türk Politik Tarihi, s. 268.”

Türkiye, ABD yardımından bir kez de Marshall Planı adı altında yararlanmıştır. “Avrupa Ekono-
mik İş Birliği Teşkilatı”nın temellerinin atıldığı Paris Konferansı’na katılan Türkiye, ekonomik kalkınma
programı için ABD’den yardım talebinde bulundu. Türkiye’nin talebini ele alan Amerikan Hükûmeti, 4
Temmuz 1948’de Türkiye ile bir antlaşma imzalayarak tarihte Marshall Yardımı olarak bilinen ekonomik
yardıma başladı.
Türkiye, dış politikada yalnızlıktan kurtulmak ve Sovyet tehlikesini bertaraf etmek amacıyla Batı
Bloku’nu oluşturan örgütlenme sürecine katılmak için çok çaba sarf etti. Bu doğrultuda Türkiye, 28 Mart
1949 tarihinde İsrail’i tanıyan ilk İslam ülkesi oldu ve Amerikan savaş gemilerini limanlarına davet etti.
Ayrıca Birleşmiş Milletler Örgütü içinde Batılı devletlerle ortak bir politika izledi. Türkiye’nin bu çabaları
sonuç verdi ve Türkiye, 9 Ağustos 1949’da Avrupa Konseyi üyeliğine kabul edildi.

130