Page 128 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
7 TÜRKİYE'NİN DIŞ POLİTİKASI

Türkiye’nin 23 Şubat 1945’te
Almanya ve Japonya’ya savaş ilan
etmesi, ABD ve İngiltere tarafından
desteklenirken Sovyetler Birliği tara-
fından şiddetle eleştiriliyordu. Sov-
yetler Birliği, 19 Mart 1945’te, 1925’te
imzalanan Türk-Sovyet Dostluk ve
Tarafsızlık Antlaşması’nı feshettiğini
açıkladı (Görsel 7.17). Bununla ye-
tinmeyen Sovyetler Birliği, 7 Haziran
1945’te Türk Hükûmetine verdiği bir
nota ile çok ağır şartlar içeren istek-
lerde bulundu. Sovyetlerin isteklerine
göre;
Boğazlarda ortak savunma
yapmak amacıyla Sovyetle-
re üs verilecek,
Kars ve Ardahan Sovyet Er-
menistan’ına bırakılacaktı.
Sovyetler Birliği, Kars ve
Ardahan üzerindeki isteklerini bu
Görsel 7.16 Müttef k liderler Yalta Konferansı’nda,
bölgenin I. Dünya Savaşı sırasında
4 Şubat 1945
Anadolu’dan göç eden Ermenilere ait
olduğu iddiasına dayandırıyordu.
Almanya’nın teslim olmasından sonra Avrupa’da ortaya çıkan sorunları görüşmek üzere müttef k
devletlerin liderleri, 17 Temmuz 1945 tarihinde Berlin yakınlarındaki Potsdam’da bir araya geldi. Pots-
dam Konferansı’nda Boğazlar meselesi de ele alındı. Müttef kler, Boğazlar yönetiminin değiştirilmesine
yönelik taleplerini, Türkiye’ye bildirmeye karar verdiler.
Sovyetler Birliği, 7 Ağustos
1946’da Türkiye’ye bir nota vererek
"Boğazlar"la ilgili taleplerini bildirdi.
Bu taleplere göre;
Boğazlar, bütün ticaret ge-
milerine açık olacak,
Boğazlar, Karadeniz ülke-
lerinin savaş gemilerine her
zaman açık tutulacak,
"Boğazlar"dan geçişlerin
düzenlenmesi yetkisi, Tür-
kiye ile Karadeniz ülkelerine
ait olacak,
"Boğazlar"ın güvenliği, Tür-
kiye ve Sovyetler Birliği’ne
ait olacak,
Boğazlar, özel durumlar dı-
şında, Karadeniz’e kıyısı
olmayan ülkelerin savaş ge- Görsel 7.17 7 Nisan 1945 tarihli gazete haberi
milerine kapatılacaktı.
Türkiye, Sovyet taleplerini reddetti. Bu taleplerden dolayı Batı ile yakınlaşmanın yolunu aramaya
başladı. Öte yandan, Avrupa’da güç dengesinin Sovyetler Birliği’nin lehine değişmesi ve Boğazlar üze-
rindeki olası Sovyet tehlikesi, ABD ve İngiltere’nin Türkiye’ye dönük tutumlarının yumuşamasını sağladı.

128