Page 125 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
TÜRKİYE'NİN DIŞ POLİTİKASI 7

Almanya, bir yandan Türkiye’yi ya-
nına çekmeye çalışırken diğer yandan da
Sovyetler Birliği ile temasa geçti. İtalya’nın
henüz savaşa giremeyeceğini bilen ve
bu yüzden Polonya’yı işgale girişemeyen
Almanya; SSCB ile 23 Ağustos 1939’da
“saldırmazlık paktı” imzaladı. Buna göre
Polonya, Finlandiya ve Baltık ülkeleri iki-
si arasında paylaşılacaktı. “Alman-Sovyet
Saldırmazlık Paktı” adıyla anılacak olan bu
antlaşma, Türkiye’nin istemediği bir durum-
du. Çünkü hem Sovyetler hem de Almanlar,
Boğazlar’ın Batılılar tarafından kullanılması-
nı istemiyordu. Bu pakt ile Türk-Sovyet ilişki-
lerinde güvensizlik oluştuğu gibi İngiltere ve
Fransa’nın da SSCB ile ilişkilerini kesmesi-
ne yol açtı.
Görsel 7.11 Üçlü İttifak Antlaşması’nın
Türkiye, artan Sovyet tehlikesi nede-
Türk basınına yansıması, 20 Ekim 1939
niyle İngiltere ve Fransa ile 19 Ekim 1939’da
üçlü bir ittifak antlaşması imzaladı (Görsel 7.11). Bu “üçlü ittifak” daha önce imzalanmış olan deklarasyo-
nun hükümlerini de içeriyordu. Deklarasyondaki hükümlere ek olarak şu hususlar bulunuyordu:
Akdeniz Bölgesi’nde İngiltere ve Fransa’yı hedef alan bir saldırı gerçekleştiği takdirde Türkiye,
İngiltere ve Fransa’ya yardım edecek, Türkiye’yi hedef alan bir saldırı geçekleştiğinde ise İn-
giltere ve Fransa da Türkiye’ye yardım edecekti.
İngiltere ve Fransa, Yunanistan ile Romanya’ya verdikleri garantiler yüzünden savaşa girerse
Türkiye, onların yanında savaşacaktı.
Türkiye, bir Avrupa devletinin saldırısına uğrarsa İngiltere ve Fransa Türkiye’ye yardım edecekti.
Türkiye’nin üzerine aldığı taahhütler, onu Sovyetlerle bir çatışmaya sürüklerse ittifak geçersiz
olacak, İngiltere ve Fransa, Türkiye’ye para ve savaş malzemesi yardımında bulunacaktı.
Türkiye’nin yükümlülükleri bu yardımların gerçekleşmesinden sonra devreye girecekti. Türkiye bu
ittifaka girmekle bir anlamda tarafsızlık politikasından ayrılmış oluyordu.

2. II. Dünya Savaşı’nda Türk Dış Politikası
1 Eylül 1939’da Alman ordularının Polonya’ya saldırması ile II. Dünya Savaşı başladı (Görsel 7.12).
Kısa süre içinde Mihver Devletleri ile Müttef kler, dünyanın hemen her bölgesinde savaşmaya başladı.
1940 yılı Mayıs’ında Almanya’nın
Fransa’ya saldırması üzerine müttef ki olan
İtalya da Fransa’ya savaş açtı. Almanlar
karşısında yenilgiye uğrayan Fransa, 22
Haziran’da savaştan çekildi. Üçlü İttifak
Antlaşması’na göre savaş Akdeniz’e yayıl-
dığı takdirde, Türkiye savaşa katılmak zo-
runda idi. Bundan dolayı ilk defa Türkiye’nin
savaşa girmesi gündeme geldi. İngiltere
ve Fransa, Türkiye’den, savaşa katılması-
nı istedi. Ancak Türkiye buna yanaşmadı.
Çünkü Türkiye Mihver Devletleri karşısına
almak istemiyordu. Aynı zamanda Üçlü İtti-
fak Antlaşması’na göre Türkiye Sovyetlerle
bir çatışma ihtimali olduğu takdirde, savaşa Görsel 7.12 II. Dünya Savaşı’nın başlamasının
girmekle yükümlü değildi (Sovyet Çekincesi). Türk basınına yansıması, 2 Eylül 1939
İngiltere, Türkiye’yi savaşa sokup savaşın
Orta Doğu’ya yayılmasını uygun görmediği
için bu konuda fazla ısrar etmedi.

125