Page 124 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
7 TÜRKİYE'NİN DIŞ POLİTİKASI

C. II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİ
HAZIRLIK ÇALIŞMASI

1. II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye neden tarafsızlık politikası izlemiştir?
ANAHTAR SÖZCÜKLER

Adana Görüşmeleri, Briand-Kellogg Paktı, Lokarno Antlaşmaları, Mihver Devletler, Müttef k Devlet-
ler, Potsdam Konferansı, Üçlü İttifak Antlaşması, Yalta Konferansı

I. Dünya Savaşı’nın ardından galip devletler tarafından kurulan düzen, mevcut sorunları gidere-
mediği gibi yeni sorunları da beraberinde getirmiştir. Buna karşın barışın korunması amacıyla ulusla-
rarası çalışmalar da başlatılmıştır. Bu doğrultuda Milletler Cemiyeti kurulmuş ve Lokarno Antlaşmaları
yürürlüğe girmiştir. Öte yandan savaşı yasa dışı ilan eden Briand-Kellogg Paktı imzalanmıştır. Ancak
dünya barışını korumak için yapılan bütün bu çalışmalar yeterli olmamıştır.
Revizyonist politikalar izleyen Almanya ve İtalya arasında 1936’da “Berlin-Roma Mihveri” kurul-
muş, ardından Almanya ve Japonya arasında Sovyetlerle ve komünizmle mücadele amaçlı “Anti-Komin-
tern Pakt” imzalanmıştır. 1937’de İtalya’nın da bu devletlere katılmasıyla “Berlin-Roma-Tokyo Mihveri”
oluşmuş ve ikinci bir dünya savaşının eşiğine gelinmiştir.
II. Dünya Savaşı dönemi Türkiye için kritik bir süreç olmuştur. Savaş boyunca devam eden bas-
kılara, tehditlere ve zorluklara karşın Türkiye savaşa katılmaktan kaçınmış ancak savaşın son ayında
Birleşmiş Milletlerde yer alabilmek için Almanya ile müttef klerine savaş açmıştır. Türkiye’nin savaş bo-
yunca uyguladığı dış politikasının temel amacı, savaştan uzak kalmak ve sınırlarını muhafaza etmek
olmuştur (Görsel 7.10).

1. Üçlü İttifak’ın İmzalanması
II. Dünya Savaşı yıllarında
gerek Müttef kler gerekse Mihver
Devletler, stratejik önemi nedeniyle
Türkiye’yi kendi yanlarında savaşa
sokmak istiyorlardı. Türkiye’nin ama-
cı ise savaşın dışında kalıp ülkeyi yı-
kımdan korumaktı.
Nisan 1939’da İtalya’nın
Arnavutluk’u işgali üzerine İngiltere
ve Fransa, Yunanistan ile Roman-
ya’ya garanti verdi. İngiltere aynı ga-
ranti teklif ni Türkiye’ye de götürdü.
Türkiye’nin bu teklif kabul etmesi
Mihver Devletlere karşı cephe alma-
sı demekti. Teklif değerlendiren Türk
Hükûmeti, İngiltere’den daha fazla Görsel 7.10 II. Dünya Savaşı sırasında Ayasofya’nın
taahhüt istedi. Bu talep üzerine Türk- minarelerinden birine yerleştirilen makinalı tüfek
İngiliz görüşmeleri başladı.
Türk-İngiliz görüşmeleri 12 Mayıs 1939’da yayınlanan bir deklarasyon (ortak bildiri) ile sonuçlan-
dı. Deklarasyona göre, her iki devlet Akdeniz’de savaşa neden olacak bir saldırı karşısında, yardımlaş-
mayı kabul ediyordu. Hatay Sorunu çözüldükten sonra Fransa da bu antlaşmaya katıldı. Bu deklarasyon
19 Ekim 1939’da Türkiye, İngiltere ve Fransa arasında kurulacak olan “Üçlü İttifak”ın ilk adımını teşkil
etti. Türkiye’nin Batılılarla ittifak kurma çabaları Almanya’yı endişelendiriyordu.

ETKİNLİK

II. Dünya Savaşı yıllarında cumhurbaşkanlığı yapan İsmet İnönü hakkında bir biyograf sunusu ha-
zırlayarak sınıfta gösteriniz.

124