Page 121 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
TÜRKİYE'NİN DIŞ POLİTİKASI 7

İki ülke arasındaki ilişkiler,
1934 yılında imzalanan Balkan
Paktı’ndan dolayı bozulmaya başla-
dı. Sovyetler Birliği, Balkan Paktı’nın
hayata geçirilmesine karşıydı. Tür-
kiye, Sovyetler Birliği’ne bir açık-
lama mektubu göndererek Sovyet
Hükûmeti’nin tereddütlerini gider-
meye çalıştı.
Balkan Paktı’yla Türk-Sovyet
ilişkilerinde başlayan gerilim, Mont-
rö Konferansı’nda daha belirgin hâle
geldi. Konferans öncesinde Türk ve
Sovyet temsilcileri Boğazlar konusun-
da hemf kir olmalarına rağmen Sov-
yet temsilcileri konferans sürecinde
isteklerini genişletti. Bu tutum deği-
şikliği, Türk Hükûmeti’ni, Sovyetlerin
Boğazlar hakkındaki gizli niyetleri ko- Görsel 7.5 Başbakan İsmet İnönü ve Dışişleri Bakanı Tevf k
nusunda endişelendirdi ve Batılı dev- Rüştü Aras’ın Leningrad ziyareti, 1932
letlerle yakınlaşmasına yol açtı.

4. Türkiye-Fransa İlişkileri
20 Ekim 1921 tarihli Ankara Antlaşması ile Türkiye-Suriye sınırı belirlenirken İskenderun Sancağı
için özel bir yönetim kurulmuştu. Lozan Barış Antlaşması’nda da Ankara Antlaşması esas alınmış, Suri-
ye sınırı görüşülmemişti.
1936 yılında Fransa, Suriye ve Lübnan’a bağımsızlıklarını verince Türkiye de Hatay’a bağımsız-
lığının verilmesini istedi. Fransa’nın bu isteği reddetmesi üzerine konu Milletler Cemiyetine götürüldü.
Türkiye ve Fransa 27 Ocak 1937’de bir prensip antlaşmasına vardı. Buna göre Hatay iç işlerinde bağım-
sız olacak ve ayrı bir anayasa ile yönetilecek, resmî dili Türkçe olacak, dış işlerinde ise Suriye’ye bağlı
olacaktı. Türkiye, Hatay’ın yeni statüsünün hemen uygulanmasını istedi. Ancak Fransa, Türkiye’nin bu
talebine karşı çıktı. Hatay’da seçim hazırlıkları sürerken ilişkiler kopma noktasına geldi ve Türkiye, sınıra
askerî yığınak yapmaya başladı.
Aynı yıllarda Avrupa’da savaş
tehlikesi gittikçe belirgin hâle geliyor-
du. Revizyonist devletlerin güçlenme-
si, Türkiye’nin önemini artırmıştı. Bu
nedenlerden dolayı Fransa, Türkiye
ile ilişkilerini düzeltmek istiyordu. 3
Temmuz 1938’de iki devlet arasında
askerî bir antlaşma imzalandı. 23 Ha-
ziran 1939’da son toplantısını yapan
Hatay Meclisi, oy birliği ile Türkiye’ye
katılma kararı aldı (Görsel 7.6).
Türkiye ile Fransa arasındaki
diğer bir sorun ise Osmanlı borçları-
nın geri ödenmesiydi. 1928’de borç-
ların ödenmesi bir takvime bağlandı.
Böylece Düyun-u Umumiye tama-
men kaldırılmış oldu. 1929 Dünya Görsel 7.6 Hatay’ın ana vatana katılması kararının alındığı
Ekonomik Krizi’nin etkisi ile Türkiye, "Hatay Devleti Meclis Binası" (sağda nehir kıyısında)
ödeme planına uyamadı. Taraf ar
arasındaki görüşmeler sonucunda,
22 Nisan 1933’te bir sözleşme imza-
lanarak yeni bir ödeme planı yapıldı.

121