Page 30 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

İNSAN FİZYOLOJİSİ
HORMONLARIN ÇALIŞMASINDA GERİ BİLDİRİM MEKANİZMALARI

Endokrin bezlerinin çalışması ve hormonların etkileri
geri bildirimli olarak denetlenir. Böylece homeostasi sağ- Hipotalamus
lanabilir. Birey, geri bildirim mekanizması olmasaydı ho-
meostasi sağlanamayacağından yaşamını yitirebilirdi.
Geri bildirim mekanizması pozitif geri bildirim ve ne- − −
gatif geri bildirim olarak üzere iki çeşittir. Pozitif geri bil- − −
dirimde hormon salgısı artırılırken negatif geri bildirimde Negatif geri bildirim
−
hormon salgısı baskılanır. Her iki geri bildirimin birlikte − 1
çalıştığı ya da sadece birisinin devrede olduğu mekaniz- GnRH
malar vardır. −
Örneğin Görsel 1.1.32’de hipotalamus, GnRH − −
(Gonadotropin Düzenleyici Hormon) salgılar (1).Bu hor- −
mon, hipofizden az miktarda LH ve FSH salgılanmasını 4 − + 2
uyarır (2). FSH, LH ile folikül büyümesini uyarır. Büyüyen Östrojen + LH
folikül hücreleri östrojen salgılamaya başlar. (3). Düşük + + + FSH
miktarda östrojen hipofiz hormonlarının salgılanmasını +
önler (4). Böylece FSH ve LH düzeyi düşük tutulur. Bu 3
mekanizma negatif geri bildirime örnektir.
Büyüyen folikülün östrojen salgısının hızlanması FSH
ve LH salgısını da belirgin bir şekilde artırır. Büyüyen
folikülden östrojen salınımı artar. Buna bağlı olarak LH Görsel 1.1.32: Yumurtlamanın
miktarındaki artış pozitif geri bildirime örnektir. Böylece hormonal kontrolünde pozitif ve
folikül olgunlaşır ve ovulasyon gerçekleşir. negatif geri bildirim

Hipotalamus, hipofiz ve tiroit bezleri
arasında pozitif ve negatif geri bildirim sa-
yesinde tiroksin hormonu salgısı kontrol
edilir (Görsel 1.1.33). Buna göre hipotala-
mustan TRH salgılanır. TRH hipofizden
1 4 TSH salgılanmasını uyarır (1). TSH ise tiro-
it bezinden tiroksin hormonu salgılanması-
nı uyarır (2). Hem TRH hormonuna cevap

2 olarak hipofizin TSH salgılaması hem de
TSH hormonuna cevap olarak tiroit bezinin
Tiroksin hormonu 3 tiroksin salgılaması pozitif geri bildirimdir.
Kanda tiroksin hormonun miktarındaki ar-
tış, hipofiz bezine ve hipotalamusa negatif
geri bildirim yaparak (3 ve 4) TRH ve TSH
salgılanmasını baskılar.

Görsel 1.1.33: Hipotalamus, hipofiz ve tiroit bezleri
arasında geri bildirim
42