Page 27 - Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi | 1.Ünite

1.5 JAPONYA’NIN UZAK DOĞU’DA YENİ BİR GÜÇ OLMASI

1.5.1. Modern Japonya’nın Doğuşu ve Meiji (Meici) Restorasyonu

Doğu Asya kıyıları önünde büyüklü küçüklü birçok adadan meydana gelen Japonya’da güneşin oğlu
olarak adlandırılan imparator, XII. yüzyılın sonlarından itibaren varlığını sembolik olarak devam ettirdi.
Japonya’daki bütün eyaletler daymiyo adı verilen derebeyler tarafından yönetilmekteydi. Daymiyoların
en güçlüsü, şogun olarak merkezî yönetimin başında bulunurdu. 1624’te Şogun Tokugova’nın yayımla-
dığı fermanla Japonya dış dünyaya kapandı. Bu süreç 1853’e kadar 229 yıl boyunca devam etti.
XIX. yüzyılda büyük devletlerin sömürgecilik faaliyetleri Uzak Doğu’da da kendini gösterdi. İngilte-
re’nin Hindistan’dan getirdiği afyonu Çin’de satmak istemesi üzerine Çin ile İngiltere arasında yaşanan
1839-1842 Afyon Savaşı’nın ardından Çin; İngiltere ve diğer Avrupalı devletlerle ticaret antlaşmaları
imzalamak zorunda kaldı. Bu antlaşmalardan sonra Taypingler, Hristiyanlık ve yabancı karşıtı isyan
başlattı. Bu isyanın bastırılmasından sonra Çin tamamen Batı’nın nüfuzu altına girdi.
Japonya 1854’te ABD, ardından Rusya, Büyük Britanya ve Hollanda ile ticaret antlaşmaları yaparak
bu ülkelerin Japonya’da konsolosluk açmalarına izin verdi. Bu durum ülkede, feodal sistemin temellerini
yıpratmakta olan sosyal ve siyasi akımların baskısını artırdı. Japonya’nın Avrupa ile yaşadığı bu süreç
Japonlar için bir dönüm noktası oldu. Japonlar, zamanın şartlarına göre yeni sisteme geçmek gerektiğini
anladılar. Bu noktada bugünkü modern Japonya’nın kurucusu kabul edilen İmparator Mutsuhito Meiji
1867’de tahta çıktı. Meiji’nin tahta çıkmasıyla tarihe Meiji Dönemi (Aydınlar Dönemi) olarak geçen dö-
nem başlamış oldu. Meiji Restorasyonu ile 1868’de şogun idaresi resmen sona erdirildi. Yeni hükûmet
kuruldu ve egemenlik, Japonya’nın Uzak Doğu hâkimiyetinin temellerini atacak olan imparatorun eline
geçti.

Meiji Restorasyonu

• İmparator Meiji (Görsel 1.18), başkenti Kyoto’dan Edo’ya taşıdı. Bu
şehre “Doğu’nun başkenti” anlamına gelen Tokyo adı verildi.
• Feodal devirdeki sınıflar kaldırıldı. Görsel 1.18: Japon İmparatoru
• Meşruti monarşi kuran bir anayasa hazırlandı. Mutsuhito Meiji
• 1868-1898 yılları arasındaki dönemde 2190 fabrika açıldı.
• 1870’te ilk demir yolu yapımına başlandı, 1890’da demir yolu uzunluğu 7200 kilometre oldu.
• 1871’de daymiyo denen derebeylik sistemine son verildi, ülke vilayetlere bölündü. Valiler
merkez tarafından atandı.
• 1871’de ilk gazete yayımlandı. Dört yıl sonra yayımlanan gazete ve dergilerin sayısı 100’ü
buldu.
• Avrupa ve Amerika’ya binlerce öğrenci gönderildi.
• İngiliz uzmanlarla modern bir donanma kuruldu.
• 1872’de kadın erkek her Japon için ilköğretim zorunlu hâle getirildi. XX. yüzyıla gelindiğinde
okuma yazma bilmeyen Japon hemen hemen hiç kalmamıştı.
• Modern bir posta-telgraf ve yeni bir para sistemi oluşturuldu.
• 1873’te mecburi askerlik kabul edildi. Aynı yıl ilk kez bir ordu ve donanma oluşturuldu.
• 1899’da Alman tesiri altında yeni bir anayasa ilan edildi.
Ermeni asıllı Türk araştırmacı yazar Levon P. Dabağyan’ın Pearl Harbor’dan Hiroşima’ya adlı eserinden
düzenlenmiştir.

37