Page 59 - Fen Lisesi Kimya 12 | 3.Ünite

3.6.3. Bazı Karboksilik Asitlerin Kullanım Alanları

Karıncalarda bulunması nedeniyle formik aside karınca asidi
de denir. Formik asit ısırgan otu yapraklarında da bulunur. Sir-
ke asidi olarak bilinen asetik asit birçok meyve ve bitki suyunda
mevcuttur. Sitrik asit, limon asidi; malik asit, elma asidi olarak
bilinir. Salisilik asit, bazı ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlarda
etken madde olarak görev alır. Ayrıca cilt sağlığı ve kozmetik
alanında da sıklıkla kullanılır. Aromatik karboksilik asitlerin ilk
üyesi olan benzoik asit doğada kiraz, tarçın, mantar, karanfil gibi
gıdalarda bulunur. Benzoik asit gıdalarda küflenmeyi, mantar
oluşumunu, bozulmayı engellediği için meyve suyu, reçel, ket-
çap gibi pek çok maddenin yapımında kullanılır. Fakat bu asidin
suda çözünürlüğü azdır, bu nedenle benzoik asidin sodyum tuzu
(sodyum benzoat) daha çok tercih edilir. Yetersiz beslenen in-
sanlarda ve hamilelerde eksikliğine sıklıkla rastlanan folik asit;
amino asit ve kan hücrelerinin yapımı için gereklidir. Ftalik asit
aromatik dikarboksilik bir asittir. Bu asit, parfüm ve boya gibi
ürünlerin üretiminde kullanılır.
3.6.4. Yağ Asitleri

Yüksek ve çift karbon sayılı karboksilik asitler bitki ve hay-
vanların yapısında bulunur. Bu karboksilik asitlere yağ asitleri
de denir. Yağ asitleri yapılarında C=C bağı bulundurup bulun-
durmamasına göre doymuş ve doymamış yağ asitleri olarak
sınıflandırılır. Moleküllerinde ikili bağ bulunduran karboksilik 171
asitlere doymamış yağ asitleri, ikili bağ bulundurmayan kar-
boksilik asitlere doymuş yağ asitleri denir. Asitteki ikili bağ
sayısı arttıkça doymamışlık da artar.
Yağ asidinin yapısındaki ikili bağ sayısı arttıkça komşu mo-
leküllerin bir araya gelerek katı hâl oluşturması engellenir ve
yağın akışkanlığı artar. Pek çok yağ asidinin kaynağı hayvanlar,
bitkiler ve bunlardan elde edilen ürünlerdir (Tablo 3.8).
Tablo 3.8: Bazı yağ asitleri ve bu yağ asitlerinin kaynakları
Molekül
Formülü Özel Adı Kaynağı

–COOH Bütirik asit Tereyağı
C 3 H 7
–COOH Kaprilik asit Keçi
C 7 H 15
–COOH Palmitik asit Katı yağlar
C 15 H 31
–COOH Oleik asit Hayvanlar ve bitkiler
C 17 H 33
–COOH Stearik asit Hayvanlar ve bitkiler
C 17 H 35

FEN LİSESİ KİMYA 12