Page 5 - Fen Lisesi Kimya 9 | 4. Ünite
P. 5

MADDENİN HÂLLERİ


                  Genleşmiş gaz, dolaşım sistemi ile kompresöre gelerek aynı çevrime
               tekrar girer.
                  Soğutucu Akışkanların Özellikleri
               ■ Kritik sıcaklığı yüksek, kaynama noktası düşük olmalıdır.
               ■ Yanıcı ve zehirli olmamalıdır.
               ■ Çevreye zarar vermemelidir.

               ■ Uygulanabilir bir basınçla buharlaşmalı ve sıvılaşabilmelidir.
               ■ Kimyasal olarak aktif olmamalı, dolaşım sistemindeki metallerle reak-
                    siyona girmemelidir.
               ■ Kolay bulunur ve ekonomik olmalıdır.
               ■ Oda koşullarında buhar hâlinde olmalıdır.

               ■ Enerji tüketimi az olmalıdır.
                  Buzdolabının çalışma sistemi ve soğutucu akışkanın buharlaşma ve
               yoğuşma süreçleri Şekil 4.3' te verilmiştir.






























                             Şekil 4.3: Buzdolabı çalışma ilkesi
               c) Havadan Azot ve Oksijen Eldesi
                  Atmosfer birçok gazın karışımından oluşur. Kuru havanın hacimce
               %99’dan fazlasını azot ve oksijen gazları, geri kalan %1’lik kısmını ise
               argon, karbon dioksit, hidrokarbonlar ve diğer gazlar oluşturur. Havada
               büyük oranda azot ve oksijen gazı bulunduğundan bilim insanları hava-
               dan azot ve oksijen gazlarını elde etme yöntemlerini araştırmışlardır.
                  Azot (Resim 4.4) ve oksijen gazlarını elde etmek için öncelikle hava
               soğutulup sıkıştırılarak sıvı hâle getirilir. Bir atmosfer basınçta oksijenin
                                                                     o
                                    o
               kaynama noktası −183  C, azotun kaynama noktası −195,8  C’dir. Sıvı-
               laştırılmış havadaki azot ve oksijen gazları kaynama noktaları farkından
               yararlanılarak ayrımsal damıtma ile ayrılır. Sıvı havadan önce, kaynama
               noktası düşük olan azot gazı sonra oksijen gazı ayrılır. Elde edilen azot
               ve oksijen gazları özel çelik kaplarda depolanır. Böylece havadaki azot
               ve oksijen gazları ayrılmış olur. Endüstride bu yöntemle ayırma işlemi
               yapılmaktadır.
                  Oksijen  gazı;  endüstride  kaynakçılıkta  ve  çelik  üretiminde,  tıpta  ve
               farklı birçok alanda kullanılır. Azot hem sıvı hem de gaz hâlde kullanılır.
               Gübre sanayisinde, tıpta, gıda sanayisinde gıdaların korunmasında, oto-  Resim 4.4: Sıvı azot
               mobil ve uçak lastiklerinin şişirilmesinde, ani soğutma gerektiren işlem-
               lerde ve daha birçok alanda kullanılmaktadır.


                                                                                                                  145
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10