Page 10 - Fen Lisesi Kimya 9 | 4. Ünite

3 . SIVILAR
BÖLÜM

■ Sıvıların viskozitesi sıcaklıkla nasıl değişir?
■ Farklı sıvıların aynı sıcaklıkta viskoziteleri aynı mıdır?
BİLGİ KUTUSU
Kohezyon kuvvetleri: Sıvı- 4.3.1. Sıvılarda Viskozite
nın molekülleri arasındaki
kuvvetlere kohezyon kuv- Bir sıvının akmaya karşı gösterdiği dirence viskozite denir. Viskozite
vetleri denir. moleküller arası kuvvetlerle ilgili olan bir özelliktir. Moleküller arası çekim
Adhezyon kuvvetleri: Sıvı- kuvvetleri arttıkça viskozite büyür. Bir sıvı akarken bu sıvının bir bölümü
nın temas ettiği yüzey ile komşu bölümlere göre daha hareketlidir. Bu sıvının içindeki kohezyon
sıvı molekülleri arasındaki kuvvetleri akış hızını düşüren bir “iç sürtünme” yaratır.
kuvvetlere adhezyon kuv- Su ve etil alkol gibi viskozitesi düşük olan sıvılarda bu etki zayıftır.
vetleri denir. Bunlar kolayca akar. Bal ve ağır motor yağları gibi sıvılar çok daha ya-
vaş akar. Çünkü viskoziteleri büyük akışkanlıkları küçüktür. Moleküllerin
kinetik enerjileri arttıkça moleküller arası çekim kuvvetleri azalacağından,
o
genel olarak sıcaklık arttıkça viskozite azalır. 20 C’de bazı sıvıların vis-
Tablo 4.2: Sıvıların Viskozitesi koziteleri Tablo 4.2’de verilmiştir.
Viskozite
Sıvı
(Pa.s) 4.3.2. Sıvılarda Viskoziteyi Etkileyen Faktörler
Su 1,01.10 −3
a) Viskozitenin Moleküller Arası Etkileşimlerle İlişkisi
−2
Zeytinyağı 8,10.10
Gliserin 1,49 Moleküller arası kuvvetleri büyük olan sıvıların viskoziteleri, molekül-
ler arası kuvvetleri küçük olan sıvıların viskozitelerinden büyüktür. Suda
Etanol 1,20.10 −3
moleküller arası kuvvetler suyun güçlü hidrojen bağı yapabilmesinden
Cıva 1,55.10 −3 dolayı büyüktür.
Su, glikol (etandiol) ve gliserin (propantriol) bileşiklerinde, gliserindeki
hidrojen bağları sudan ve glikolden çok daha güçlüdür (Şekil 4.7). Aynı
H-OH şekilde glikoldeki hidrojen bağları da sudan güçlüdür. Bu nedenle visko-
zitesi en büyük olan gliserin, en düşük olan da sudur. Gliserin hidrojen
Su
bağı yapabilecek üç tane –OH grubu, glikol iki tane –OH grubu, su ise bir
tane –OH grubu içermektedir.
CH - OH
2
CH - OH b) Farklı Sıvıların Viskoziteleri ile Sıcaklık İlişkisi
2
Glikol
Sıcaklık arttıkça viskozite azalır. Günlük hayatta birçok olayda vis-
kozitenin sıcaklıkla değişimi görülür (Tablo 4.3). Dondurma soğuk iken
CH2 - OH akmadan durur (Resim 4.10). Sıcaklığı arttıkça erimeye başlar, yani vis-
CH - OH kozitesi azalır. Yolları asfaltlarken kullanılan ziftin kolay yayılması için zift
CH - OH
2 sıcak olarak dökülür. Sıcak ziftin viskozitesi düşüktür. Soğudukça ziftin
Gliserin viskozitesi artar (Resim 4.11). Kış aylarında sıcaklığın azalmasıyla balın
akışkanlığı azalır, viskozitesi artar. Bu sebeple bal, konulduğu kaptan zor
Şekil 4.7: Su, glikol
ve gliserinin yapıları akar.

Tablo 4.3: Suyun Farklı Sıcaklık-
lardaki Viskoziteleri
Sıcaklık Viskozite
o
( C) (Pa.s)
20 1,01.10 − 3
30 7,98.10 − 4
40 6,53.10 − 4
Resim 4.10: Dondurma

150