Page 12 - Fen Lisesi Kimya 9 | 4. Ünite

Örneğin saf su, etandiol (glikol) ve benzen moleküllerinin kaynama
noktaları, buhar basınçları ve moleküller arası etkileşimleri Tablo 4.4'te
verilmiştir.

Tablo 4.4: Bazı Bileşiklerin Moleküller Arası Etkileşim ve Buhar Basıncı Değerleri

Saf su (H O) Etandiol (C H O ) Benzen (C H )
2 2 6 2 6 6
o
Kaynama noktası 100 C 197,3 C 80,1 C
o
o
o
25 C’de buhar
23,8 mmHg 1 mmHg 95,1 mmHg
basıncı
Moleküller arası London
Hidrojen bağı Hidrojen bağı
etkileşim kuvvetleri
Tablo 4.4’teki verilere göre aynı sıcaklıkta buhar basıncı en büyük olan
benzen, en küçük olan etandiol bileşiğidir. Moleküller arası çekim kuvvet-
leri en büyük olan etandiol, en küçük olan ise benzendir. Sonuç olarak
sıvılarda moleküller arası çekim kuvvetleri arttıkça buhar basıncı azalır.

4.3.4. Kapalı Kaplarda Gerçekleşen Buharlaşma - Yoğuşma
Süreçleri ve Denge - Buhar Basıncı
Hareket hâlinde olan sıvı tanecikleri birbiriyle sürekli çarpışır. Bu çar-
pışmalar sonucu sıvı yüzeyinde bulunan yüksek enerjili sıvı taneciklerinin
gaz hâle geçmesine buharlaşma denir. Buharlaşma her sıcaklıkta ve sıvı
yüzeyinde gerçekleşir. Buharlaşma olayı endotermik (ısı alan) bir olaydır.
Nemli çamaşırların kuruması, ele dökülen kolonyanın buharlaşması,
denizden çıkınca deri üzerindeki suyun vücuttan ısı alarak buharlaşma-
sı, sebzelerin kurutulması; günlük hayatta gözlemlenebilen buharlaşma
olaylarından bazılarıdır.
Bir maddenin ısı vererek gaz ya da buhar hâlden sıvı hâle geçmesine
yoğunlaşma (yoğuşma) denir. Yoğuşma buharlaşmanın tersi olup ekzo-
termik (ısı veren) bir olaydır. Yağmurun oluşması, soğuk su şişesinin buz-
Şekil 4.9: Sıvı-buhar dengesi dolabından çıkarılınca dışının buğulanması, yemek yapılan tencere ka-
paklarında su damlacıklarının oluşması gibi olaylar yoğuşma örnekleridir.
buharlaşma
H O H 0
2 (s) 2 (g)
yoğuşma

Ağzı açık bir kaba konulan sıvı buharlaştıkça sıvı miktarı azalır. Kabın
ağzı kapatıldığında, sabit hacimli kapalı bir kapta bulunan sabit sıcaklık-
Tablo 4.5: Değişik Sıcaklıklarda
Suyun Buhar Basıncı taki saf sıvı buharlaşırken buhar molekülleri sayısı artar. Bir süre sonra
birim zamanda buharlaşan molekül sayısı ile yoğunlaşan molekül sayısı
Sıcaklık Basınç
eşit olur ve sıvı-buhar dengesi kurulur (Şekil 4.9). Sıvısı ile dengede bu-
( C) (mmHg)
o
lunan buhar taneciklerinin yaptığı basınca denge buhar basıncı denir.
0 4,6 Denge buhar basıncı moleküller arası çekim kuvvetine, sıvının türüne,
sıvının saflığına ve sıcaklığına bağlı; sıvı yüzeyinin genişliğine, ortamın
10 9,2
basıncına (atmosfer basıncına) ve sıvı miktarına bağlı değildir (Tablo 4.5).
25 23,8
50 92,5 a) Kaynamanın Dış Basınca Bağlılığı
Bir sıvı atmosfere açık bir kapta ısıtılıp, belirli bir sıcaklığa ulaştığında
70 233,7
yalnız yüzeyinde değil tüm sıvıda buharlaşma oluşur. Sıvı içindeki buhar
100 760,0 kabarcıkları yüzeye çıkar ve uzaklaşır. Uzaklaşan bu moleküllerin oluş-
turduğu buhar basıncının sıvı üzerindeki atmosfer basıncına eşit olduğu
olaya kaynama denir. Kaynama sırasında alınan enerji sıvı hâldeki mo-
lekülleri buhar hâline dönüştürmek için kullanılır. Kaynama anındaki saf
sıvılarda tüm sıvı tükeninceye kadar sıcaklık sabit kalır.

152